Page 35 - APRIL 2022
P. 35
ੰ
ੱ
ਤੇਗ਼ ਬਹਾਦਰ ਅਦਰਲਾ ਿਤਆਗ ਮਲ
ਡਾ. ਿਸਮਰਜੀਤ ਕਰ ੌ
ੇ
ੱ
ੱ
‘ਿਤਆਗ' ਦੀ ਪ ਿਵਰਤੀ ਚੀ-ਸੁਚੀ ਖ਼ਸੀਅਤ ਵਾਲ ਸਦਗੁਣੀ ਮਨਖ ਦੀ ਖ਼ਾਸੀਅਤ ਮਨੀ ਜ ਦੀ ਹੈ। ਭਾਰਤੀ ਧਰਮ
ੁ
ੰ
ੰ
ੰ
ੰ
ੱ
ੰ
ੱ
ੰ
ੂ
ਪਰਪਰਾ ਅਦਰ ਿਤਆਗ ਦੇ ਸਕਲਪ ਨ ਿਸਧੇ ਤੌਰ 'ਤੇ 'ਸਿਨਆਸੀ ਜੀਵਨ ਿਵਚ ਪ ਵੇ ਤ ਪਿਹਲ ਗ ਿਹਸਤ ਧਰਮ ਦੇ
ਿਤਆਗ ਨਾਲ ਜੋਿੜਆ ਜ ਦਾ ਹੈ।
ਪਰ ਿਤਆਗ ਦਾ ਇਹ ਸਕਲਪ ਗੁਰਮਿਤ ਿਫ਼ਲਾਸਫ਼ੀ ਅਦਰ ਿਬਲਕੁਲ ਿਵਪਰੀਤ ਿਕਸਮ ਦਾ ਹੈ। ਗੁਰਬਾਣੀ ਮੁਤਾਿਬਕ
ੰ
ੰ
ੂ
ਗ ਿਹਸਤੀ ਜੀਵਨ ਮਨਖ ਦੀ ਇਕ ਕੁਦਰਤੀ ਿਜ਼ਮੇਵਾਰੀ ਹੈ। ਿਜਸਨ ਿਨਭਾ ਿਦਆਂ ਹੋਇਆਂ ਿਨਰਲਪ ਰਿਹ ਕੇ ਨਾਮ
ੰ
ੰ
ੁ
ੱ
ੱ
ੇ
ੁ
ਿਸਮਰਨ ਨਾਲ ਵੀ ਪਰਮਾਤਮਾ ਨਾਲ ਿਮਲਾਪ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਗੁਰਮਿਤ ਮਨਖ ਨ ਗ ਿਹਸਤੀ ਰਿਹਿਦਆਂ ਆਪਣੇ ਮਨ
ੰ
ੱ
ੂ
ੰ
ੋ
ੰ
ੂ
ੱ
ਅਦਰਲ ਲਭ, ਮੋਹ, ਅਹਕਾਰ, ਕ ੋਧ ਅਤੇ ਈਰਖਾ ਵਰਗੇ ਿਵਕਾਰ ਨ ਿਤਆਗਣ ਦੀ ਪ ੇਰਣਾ ਿਦਦੀ ਹੈ। ਿਧਆਨ ਗੋਚਰੀ ਗਲ
ੰ
ੇ
ੰ
ੰ
ੰ
ੂ
ਇਹ ਹੈ ਿਕ ਗੁਰਬਾਣੀ ਿਜਸ ਮਾਰਗ ਤੇ ਚਲਣ ਲਈ ਹੋਰ ਨ ਪ ੇਰਦੀ ਹੈ, ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੇ ਰਚਨਾਕਾਰ ਪਿਹਲ ਆਪ ਉਨ
ੱ
ੂ
ਮਾਰਗ ਨ ਅਪਣਾ ਕੇ ਆਪਣਾ ਜੀਵਨ ਉਸ ਮਿਰਆਦਾ ਮੁਤਾਿਬਕ ਢਾਲ ਕੇ ਲਕਾਈ ਸਾਹਮਣੇ ਿਮਸਾਲ ਪੇ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ੋ
ੰ
ੰ
ੋ
ੱ
ੰ
ੰ
ਆਪਣੇ ਮਨ ਦੇ ਿਵਕਾਰ ਦੇ ਿਤਆਗ ਦਾ ਜੋ ਸਕਲਪ ਗੁਰੂ ਸਾਿਹਬਾਨ ਨ ਲਕ ਨ ਸਮਝਾਇਆ, ਉਸ ਸਕਲਪ ਦੀ ਕਸਵਟੀ
ੂ
ੂ
ੰ
'ਤੇ ਪਿਹਲ ਆਪਣੇ ਸਵੈ ਦੇ ਜੀਵਨ ਨ ਪਰਿਖਆ ਅਤੇ ਲਕ ਲਈ ਉਦਾਹਰਨ ਬਣੇ। ਿਫਰ ਭਾਵ ਉਹ ਪਿਹਲ ਗੁਰੂ ਸਾਿਹਬ
ੋ
ੇ
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਹੋਣ ਜ ਬਾਕੀ ਗੁਰੂ ਸਾਿਹਬਾਨ। ਗੁਰਗਦੀ ਦੇ ਇਹ ਸਾਰੇ ਵਾਿਰਸ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਿਹਬ ਦੀ ਚਲਾਈ
ੱ
ਹੋਈ ਪਰਪਰਾ ਨ ਿਸਰ ਮਥੇ ਪ ਵਾਨ ਕਰਿਦਆਂ ਗੁਰਮਿਤ ਮਿਰਆਦਾ ਅਨਸਾਰ ਹੀ ਜੀਵਨ ਬਤੀਤ ਕਰਦੇ ਰਹੇ।
ੱ
ੰ
ੂ
ੰ
ੁ
ੂ
ੰ
ੰ
ੰ
ਿਤਆਗ ਦੇ ਸਕਲਪ ਨ ਅਸ ਗੁਰੂ ਤੇਗ਼ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਦੇ ਨ ਨਾਲ ਜੋੜ ਕੇ ਿਵਚਾਰਦੇ ਹ । ਦਰਅਸਲ ਉਹ ਸਕਲਪ ਤ
ਗੁਰਮਿਤ ਿਫ਼ਲਾਸਫ਼ੀ ਦਾ ਧੁਰਾ ਹੈ ਿਕ ਿਕ ਆਪਣੇ ਿਨ ਜੀ ਸਵਾਰਥ, ਇਛਾ ਜ ਸੁਖ ਦੇ ਿਤਆਗ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਅਤੇ ਹੌਸਲ ਤ
ੱ
ੇ
ੱ
ੋ
ੰ
ੱ
ੰ
ੱ
ਬਗ਼ੈਰ ਪਰਉਪਕਾਰੀ ਬਣਨਾ ਮੁਮਿਕਨ ਨਹ ਹੁਦਾ ਅਤੇ ਿਸਖ ਧਰਮ ਦਾ ਮੁਢ ਹੀ ਲਕ ਭਲਾਈ ਦਾ ਸਕਲਪ ਹੈ। ਿਜਸ ਦੀ
ੱ
ਪਿਹਲੀ ਿਮਸਾਲ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਿਹਬ ਦੇ ਜੀਵਨ ਿਵਚ ਹੀ ਿਮਲ ਜ ਦੀ ਹੈ।
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਿਹਬ ਨ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਤ ਦਦ ਿਵਰੁਧ ਵੇਲ ਦੀ ਹਕੂਮਤ ਨ ਬੇਖ਼ੌਫ ਹੋ ਕੇ ਵਗਾਿਰਆ। ਮੁਗ਼ਲੀਆ
ੇ
ੰ
ੰ
ੱ
ੂ
ੱ
ੂ
ੰ
ਹੁਕਮਰਾਨ ਬਾਬਰ ਦੀ ਕਰੂਰਤਾ ਤ ਬਾਖ਼ਬੀ ਜਾਣੂ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਿਹਬ ਦੀ ਇਹ ਵਗਾਰ ਸਬੂਤ ਹੈ ਿਕ
ੱ
ੰ
ੱ
ੋ
ਉਨ ਨ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਮੋਹ ਿਤਆਗ ਿਦਤਾ ਸੀ, ਲਕਾਈ ਅਦਰ ਪੂਰਵ-ਸਥਾਪਤ ਅਧ-ਿਵ ਵਾਸ ਿਵਰੁਧ ਜਾਗਰੂਕਤਾ
ੰ
ਪੈਦਾ ਕਰਕੇ ਸਦਾਚਾਰੀ ਜੀਵਨ ਿਜਊਣ ਲਈ ਪ ੇਰਣਾ ਿਹਤ ਗੁਰੂ ਸਾਿਹਬ ਨ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਬਹੁਤਾ ਸਮ ਯਾਤਰਾਵ
ੱ
ਕੀਤੀਆਂ, ਜੋ ਿਕ ਉਦਾਸੀਆਂ' ਵਜ ਇਿਤਹਾਸ ਿਵਚ ਦਰਜ ਹਨ। ਗੁਰੂ ਸਾਿਹਬ ਦੀਆਂ ਇਹ ਉਦਾਸੀਆਂ ਿਮਸਾਲ ਹਨ ਿਕ
ੋ
ੱ
ੂ
ੰ
ੱ
ਉਨ ਨ ਲਕ ਭਲਾਈ ਦੇ ਚ ਆਦਰ ਲਈ ਆਪਣੇ ਿਨ ਜੀ ਪਿਰਵਾਰਕ ਸੁਖ ਨ ਪਿਹਲ ਹੀ ਿਤਆਗ ਿਦਤਾ ਸੀ।
ਲਕ ਭਲਾਈ ਦੇ ਉਦੇ ਿਹਤ ਿਨਰਭੈਅਤਾ ਅਤੇ ਿਨਡਰਤਾ ਦਾ ਿਜਹੜਾ ਬੀਜ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਿਹਬ ਨ ਬੀਿਜਆ, ਉਹ
ੋ
ਗੁਰਗਦੀ ਦੇ ਅਗਲ ਵਾਿਰਸ ਅਦਰ ਵਧਦਾ-ਫੁਲਦਾ ਿਰਹਾ। ਿਜਸਦੀ ਪਿਹਲੀ ਫ਼ਸਲ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਹੀਦੀ ਦੇ
ੱ
ੰ
ੱ
ੇ
ਰੂਪ ਿਵਚ ਪਕੀ। ਲਕ ਪਰਉਪਕਾਰ ਦੇ ਹਰ ਕਾਰਜ ਦਾ ਮੁਢ ਿਤਆਗ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਹੁਦੀ ਹੈ। ਿਜਹੜਾ ਮਨਖ ਦੂਜੇ ਦੀ ਭਲਾਈ
ੁ
ੱ
ੰ
ੋ
ੱ
ੱ
ੱ
ਲਈ ਸਵੈ ਦੇ ਸੁਖ ਨ ਿਤਆਗਣ ਲਈ ਿਤਆਰ ਹੋਵੇ, ਉਹੀ ਹੋਰ ਦੀ ਭਲਾਈ ਬਾਰੇ ਸੋਚ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਸਾਿਹਬ ਜੋ
ੂ
ੱ
ੰ
ੱ
ੱ
ੱ
ਿਕ ਇਕ ਗੁਰੂ ਪਿਰਵਾਰ ਿਵਚ ਜਨਮੇ ਵਡੇ ਹੋਏ, ਅਮੀਰਾਨਾ ਖ਼ਾਨਦਾਨ ਦੇ ਗਦੀ ਦੇ ਵਾਿਰਸ ਬਣੇ ਪਰ ਉਨ ਕਦੀ ਵੀ ਇਨ
ੱ
ਸੁਖ-ਸਾਧਨ ਤੇ ਆਪਣਾ ਿਨ ਜੀ ਅਿਧਕਾਰ ਨਹ ਮਿਨਆ ਸਗ ਲਕ ਭਲਾਈ ਦਾ ਜ਼ਰੀਆ ਬਣਾਇਆ। ਸਹਾਇਤਾ ਲਈ
ੋ
ੰ
ਅਪੈਲ - 2022 33
