Page 41 - final may 2022 sb 26.05.22.cdr
P. 41
ੂ
ੱ
ੰ
ਪਰ ਿ ਵ ਨ ਆਪਣੇ-ਆਪ ਨ ਿਕਸੇ ਇਕ ਖ਼ਾਸ ਇਸ ਤਰ ਰਚ ਗਈ ਸੀ, ਿਜਸ ਤਰ ਨਾੜੀਆਂ ਿਵਚ
ੰ
ੱ
ਿਵਚਾਰਧਾਰਾ ਨਾਲ ਨਹ ਜੋਿੜਆ, ਸਗ ਇਸ ਦੇ ਉਲਟ ਵਗਦਾ ਰਤ। ਉਹ ਉਸ ਮੁਕਾਮ 'ਤੇ ਪਹੁਚ ਚੁਕਾ ਸੀ ਿਜਥੇ
ੱ
ੱ
ੱ
ੱ
ੰ
ੂ
ਉਸ ਨ ਆਪਣੀ ਕਾਿਵ-ਕਲਾ ਦੇ ਸੁਹਜ ਨ ਪ ਮੁਖ ਰਿਖਆ। ਕਲਾਕਾਰ ਆਪਣੀ ਕਲਾ ਿਵਚ ਸਮਾ ਜ ਦਾ ਹੈ ਜ ਕਿਹ
ੂ
ੰ
ਿਜਸ ਕਾਰਨ ਉਹ ਪਜਾਬੀ ਦਾ ਿਸਰਮੌਰ ਾਇਰ ਲਵੋ ਕਲਾ ਕਲਾਕਾਰ ਨ ਆਪਣੇ ਅਦਰ ਸਮੇਟ ਲਦੀ ਹੈ।
ੰ
ੰ
ੰ
ੰ
ੰ
ੂ
ੰ
ਸਥਾਿਪਤ ਹੋ ਿਗਆ। ਿ ਵ ਦੀ ਕਥਾ ਕਾਿਵ, ਗੀਤ ਅਤੇ ਿਜਸ ਸਾਲ ਸਤ ਿਸਘ ਸੇਖ ਨ ਿ ਵ ਨ ਅਗਰੇਜ਼ੀ
ੋ
ੱ
ਗ਼ਜ਼ਲ ਆਿਦ ਆਮ ਲਕ ਦੇ ਿਹਰਦੇ ਨਾਲ ਨੜਤਾ ਕਵੀ ਜੌਨ ਕੀਟਸ ਦਾ ਨ ਿਦਤਾ ਸੀ, ਉਸ ਸਮ ਉਹ
ੁ
ਬਣਾ ਦੀ ਹੈ। ਉਸ ਦੀ ਕਾਿਵ-ਰਚਨਾ ਮਨਖਤਾ ਦੀ ਆਪਣੀ ਉਮਰ ਦੇ ਪਝੀ ਵਰ ੇ ਪੂਰੇ ਕਰ ਚੁਕਾ ਸੀ। ਿ ਵ
ੱ
ੱ
ੰ
ਮਨਗ ਥੀਆਂ ਨ ਅਿਜਹੀ ਕੁ ਲਤਾ ਨਾਲ ਪੇ ਕਰਦੀ ਹੈ ਕੁਮਾਰ ਕੋਲ ਲਕਧਾਰਾ ਦੇ ਠਠ ਬਦ ਦਾ ਇਕ ਵਗਦਾ
ੋ
ੰ
ੱ
ੂ
ੰ
ੰ
ੇ
ੰ
ੰ
ੰ
ੂ
ਿਕ ਪੜ ਨ ਵਾਲਾ ਉਸ ਨ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਸਬਿਧਤ ਸਮਝਦਾ ਸਮੁਦਰ ਸੀ। ਆਮ ਲਖਕ ਜ ਕਵੀ ਕੋਲ ਕਰੀਬ ਿਤਨ
ੰ
ੰ
ੰ
ਹੈ। ਿ ਵ ਨ ਆਪਣੇ ਗੀਤ ਅਤੇ ਕਾਿਵ ਿਵਚ ਫਰੀਦ-ਕਾਿਵ ਹਜ਼ਾਰ ਬਦ ਦਾ ਭਡਾਰ ਹੁਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਿ ਵ ਦੀਆਂ
ਵ ਗ 'ਿਬਰਹਾ' ਨ 'ਸੁਲਤਾਨ' ਿਕਹਾ ਹੈ। ਿਬਰਹਾ ਬਦ ਕਿਵਤਾਵ ਅਤੇ ਰਚਨਾਵ ਦਾ ਅਿਧਐਨ ਕਰਨ 'ਤੇ ਪਤਾ
ੂ
ੰ
ੱ
ੱ
ਉਸ ਨ ਸੂਫ਼ੀ ਕਾਿਵ ਤ ਿਲਆ ਹੈ: ਚਲਦਾ ਹੈ ਿਕ ਉਸ ਕੋਲ ਲਗਭਗ ਅਠ ਹਜ਼ਾਰ ਬਦ ਦਾ
ਿਬਰਹਾ ਿਬਰਹਾ ਆਖੀਏ, ਿਬਰਹਾ ਤੂ ਸੁਲਤਾਨ ੁ ਭਡਾਰ ਸੀ ਿਜਸ ਨ ਉਸ ਨ ਆਪਣੀਆਂ ਰਚਨਾਵ ਿਵਚ
ੰ
ੂ
ੰ
ੰ
ੱ
ੁ
ਫਰੀਦਾ ਿਜਤੁ ਤਿਨ ਿਬਰਹੁ ਨ ਉਪਜੈ ਸੋ ਤਨ ਜਾਣੁ ਮਸਾਨ॥ ਖੁਲ ਕੇ ਵਰਿਤਆ। ਉਹਨ ਨ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਕਾਲ ਿਵਚ
ੁ
ਅਸ ਸਭ ਿਬਰਹਾ ਘਰ ਜਮਦੇ, ਅਸ ਿਬਰਹਾ ਪਜਾਬੀ ਸਾਿਹਤ ਨ ਅਨਕ ਕਿਵਤਾਵ ਿਦਤੀਆਂ। ਆਖੀਰ
ੰ
ੂ
ੱ
ੰ
ੰ
ੰ
ਦੀ ਸਤਾਨ ਿਬਰਹਾ ਖਾਈਏ ਿਬਰਹਾ ਪਾਈਏ, ਿਬਰਹਾ 6 ਮਈ, 1973 (36 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ) ਿਵਚ ਆਪਣੇ
ਆਏ ਹਢਾਣ। ਿਪਡ ਮਿਗਆਲ 'ਚ ਿਬਮਾਰੀ ਦੇ ਚਲਿਦਆਂ ਉਹਨ ਦੀ
ੰ
ੰ
ੰ
ੱ
ੇ
ਿ ਵ ਕਾਿਵ ਤੇ ਸੂਫ਼ੀ ਕਾਿਵ ਿਵਚਲ 'ਿਬਰਹਾ' ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ।
ਦਾ ਿਸਰਫ਼ ਏਨਾ ਹੀ ਫ਼ਰਕ ਹੈ ਿਕ ਫ਼ਰੀਦ-ਕਾਿਵ ਦਾ
ੰ
ਿਬਰਹਾ ਅਿਧਆਤਮਕ ਪਾਸਾਰ ਨਾਲ ਸਬਿਧਤ ਹੈ, ਪਰ ਬਰਨਾਲਾ,
ੰ
ੌ
ਿ ਵ ਦਾ ਿਬਰਹਾ ਲਿਕਕ ਹੋ ਕੇ ਯਥਾਰਥ ਦੀ ਤਰਜਮਾਨੀ ਖੋਜਾਰਥੀ, ਮਿਨਸਟਰੀ ਆਫ਼ ਕਲਚਰ,
ੁ
ਕਰਦਾ ਹੈ। ਿ ਵ ਕੁਮਾਰ ਕਿਵਤਾ ਿਲਖਦਾ-ਿਲਖਦਾ ਖ਼ਦ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ
ਕਿਵਤਾ ਬਣ ਿਗਆ ਸੀ। ਕਿਵਤਾ ਉਸ ਦੀ ਿਜ਼ਦਗੀ ਿਵਚ 80000-00584
ੰ
ਮਈ - 2022 39
