Page 40 - final may 2022 sb 26.05.22.cdr
P. 40
ੇ
ਵਲ ਿਲਖੀ ‘ਆਰਤੀ’ ਕਿਵਤਾ ਬਹੁਤ ਹੀ ਿਨਵੇਕਲ ਪਾਤਰ ਹੈ। ਲੂਣਾ ਤੇ ਪੂਰਨ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਦਾ ਸਭ ਤ ਪਿਹਲਾ
ੱ
ੋ
ੱ
ਿਸਰਜਨ ਵਜ ਸਥਾਨ ਰਖਦੀ ਹੈ। ਆਰਤੀ ਕਿਵਤਾ ਿਵਚ ਰੂਪ ਲਕ ਗਾਥਾ ਿਵਚ ਿਮਲਦਾ ਹੈ। ਕਾਦਰਯਾਰ ਦੀ ਰਚਨਾ
ਕਵੀ ਨ ਆਪਣਾ ਕਾਿਵ-ਧਰਮ ਿਨਭਾ ਿਦਆਂ ਕਾਿਵਕ ‘ਪੂਰਨ ਭਗਤ’, ਿਕ ਨ ਿਸਘ ਆਿਰਫ਼ ਦਾ ਿਕਸਾ ‘ਪੂਰਨ
ੱ
ੰ
ੂ
ਬਦ ਨ ਧੁਰ ਬੋਲ ਕੇ ਿਸਰਿਜਆ ਹੈ। ਉਸ ਦਾ ਕਾਿਵ ਭਗਤ’ ਅਤੇ ਪ ੋ. ਪੂਰਨ ਿਸਘ ਦੀ ਰਚਨਾਵ ਿਵਚ ਲੂਣਾ ਦੇ
ੰ
ੰ
ਬਦ ਮਾਨਵੀ ਭੇਦ -ਭਾਵ ਦੀਆਂ ਦੁਿਨਆਵੀ ਵਲਗਣ ਤ ਿਕਰਦਾਰ ਿਮਲਦੇ-ਜੁਲਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਿ ਵ ਕੁਮਾਰ ਦੀ
ਬੇਲਾਗ ਹੋ ਕੇ ਕੇਵਲ ਸਚ 'ਤੇ ਕ ਦਰ ਿਬਦੂ ਿਰਹਾ ਹੈ। ਜਦ ਰਚਨਾ ਿਵਚ ਇਹ ਰੂਪ ਿਬਲਕੁਲ ਬਦਿਲਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ੰ
ੱ
ੰ
ਦਸਮੇ ਿਪਤਾ ਜੀ ਦੇ ਸਰਿਹਦ ਦੀਆਂ ਨ ਹ ਿਵਚ ਿਚਣੇ ਿ ਵ ਨ ਨਾ ਕੇਵਲ ਇਸ ਰਚਨਾ ਿਵਚ ਸਗ ਬਾਕੀ ਕਿਵਤਾ
ੱ
ੇ
ਮਾਸੂਮ ਲਾਡਲ ਪੁਤਰ , ਚਮਕਰ ਦੀ ਗੜ ੀ ਿਵਚ ਹੀਦ ਿਵਚ ਵੀ ਇਸਤਰੀ ਪੀੜ ਦੀ ਹੂਕ ਉਠਾਈ ਹੈ। ਇਸ ਰਚਨਾ
ੌ
ੌ
ਹੋਏ ਸਾਿਹਬਜ਼ਾਿਦਆਂ, ਗੁਰੂ ਿਪਤਾ, ਨਵ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੀ ਦਾ ਤ ਉਦੇ ਹੀ ਉਸ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਇਹ ਸੀ ਿਕ ਦੋ ੀ ਲੂਣਾ
ੱ
ੱ
ੰ
ੂ
ਅਦੁਤੀ ਹਾਦਤ, ਮਾਤਾ ਗੁਜਰੀ ਜੀ ਦੇ ਿਵਛੋੜੇ ਦੀ ਛਲ ਨ ਿਨਰਦੋ ਿਸਧ ਕਰਕੇ ਦੋ ਮੁਕਤ ਕਰਨਾ। ਉਸ ਨ
ੱ
ੱ
ਮਾਰੀ ਤ ਉਸ ਨ ਿਬਰਹ ਦੇ ਦੁਿਨਆਵੀ ਅਫ਼ਸਾਨ ਤੁਛ ਆਪਣੇ ਿਦਲ ਦੀਆਂ ਅਤਰੀਵ ਡੂਘਾਣ ਤਕ ਖੁਭ ਕੇ
ੂ
ੰ
ੰ
ੰ
ੱ
ੱ
ਜਾਪਣ ਲਗੇ। ਉਸ ਦੀ ਕਲਮ ਬੋਲ ਠੀ: ਇਸਤਰੀ ਮਨ ਦਾ ਿਵ ਲ ਣ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਲੂਣਾ ਦਾ
ੇ
ੱ
ੱ
ਮ ਿਕਸ ਹਝੂ ਦਾ ਦੀਵਾ ਬਾਲ ਕੇ, ਤੇਰੀ ਆਰਤੀ ਗਾਵ ਿਚਤਰਨ ਵਧੇਰੇ ਕਰਕੇ ਮਨਿਵਿਗਆਨਕ ਪਖ ਤ ਕੀਤਾ
ੰ
ਮ ਿਕਹੜੇ ਬਦ ਦੇ ਬੂਹੇ ਤੇ, ਮਗਣ ਗੀਤ ਅਜ ਜਾਵ ਹੈ। ਜਵਾਨ ਲੂਣਾ ਨ ਕਵੀ ਨ ਕਾਮ ਦੀ ਅਗ ਦੇ ਰੂਪ ਿਵਚ
ੱ
ੱ
ੰ
ੰ
ੂ
ੱ
ੱ
ੂ
ੰ
ਜੋ ਤੈਨ ਕਰਨ ਲਈ ਭੇਟਾ, ਮ ਤੇਰੇ ਦੁਆਰੇ ਤੇ ਆਵ । ਿਚਤਿਰਆ ਹੈ ਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਇਹ ਦਿਸਆ ਿਕ ਅਗ ਦਾ
ਮੇਰਾ ਕੋਈ ਗੀਤ ਨਹ ਐਸਾ, ਜੋ ਤੇਰੇ ਮੇਚ ਆ ਜਾਵੇ ਿਮਰਗ ਅਿਗਆਰੇ ਮਗਦਾ ਹੈ:
ੰ
ੰ
ਮ ਬੁਜ਼ਿਦਲ ਗੀਤ ਲ ਕੇ, ਿਕਸ ਤਰ ਤੇਰੇ ਦੁਆਰ ਨਾ ਰਾਜੇ ਦੀ ਸੇਜ ਸੁਖਾਵੇ
ੈ
ਤੇ ਆਵ । ਨਾ ਸੋਨ ਦੀ ਘਾਹ ਹੀ ਖਾਵੇ
ੱ
ੰ
ਿ ਵ ਦਸਮੇ ਿਪਤਾ ਜੀ ਦੇ ਜੀਵਨ ਇਿਤਹਾਸ ਅਤੇ ਅਗ ਦਾ ਿਮਰਗ ਅਗਾਰੇ ਚਾਹਵੇ
ਉਨ ਦੇ ਅਦੁਤੀ ਕਾਰਨਾਿਮਆਂ ਦਾ ਇਿਤਹਾਸ ਿਸਰਜਕ ਮਰੇ ਿਪਆ ਪੂਰਨ ਹਾਵੇ।
ੱ
ੋ
ੰ
ਨਹ ਸਗ ਇਿਤਹਾਸਕ ਚੇਤਨਾ ਦੇ ਅਮਲੀ ਰੂਪ ਦਾ ਮੁਦਈ ਿ ਵ ਨ ਜਦ ਆਪਣੇ ਗੀਤ ਰਾਹ ਪਜਾਬੀ ਲਕ
ੱ
ਹੋ ਿਨ ਬਿੜਆ। ਆਰਤੀ ਕਿਵਤਾ ਦਾ ਉਪਰੋਕਤ ਅਿਧਐਨ ਜੀਵਨ ਿਵਚ ਸਦੀਆਂ ਤ ਅਚੇਤ ਰੂਪ ਿਵਚ ਮੌਜੂਦ ਉਦਾਸੀ
ੱ
ਜੇਕਰ ਅਸ ਸਮੁਚੇ ਿ ਵ ਕਾਿਵ ਨਾਲ ਜੋੜਦੇ ਹ ਤ ਇਹ ਨ ਉਭਾਿਰਆ ਤ ਸਾਉਣ ਦੇ ਬਦਲ ਵ ਗ ਉਹ ਗੀਤ ਲਕ
ੋ
ੰ
ੱ
ੂ
ੰ
ੱ
ੰ
ੰ
ਕਿਵਤਾ ਸਾਨ ਇਕ ਿਨਵੇਕਲੀ ਿਕਸਮ ਦਾ ਅਿਹਸਾਸ ਮਨ 'ਚ ਰਚ ਗਏ। ਿ ਵ ਦੀ ਰਚਨਾ ਸਵੇਦਨਾ ਤ ਸਵੇਦਨਾ
ੂ
ਕਰਵਾ ਦੀ ਹੈ ਿਕ ਕਵੀ ਤ ਕਵੀ ਹੁਦਾ ਹੈ। ਬਟਾਲਵੀ ਇਸ ਤਕ ਦਾ ਸਫ਼ਰ ਤੈਅ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਕਾਲ 'ਚ ਮੁਖ
ੱ
ੱ
ੰ
ੱ
ੰ
ਪਖ ਆਧੁਿਨਕ ਪਜਾਬੀ ਕਿਵਤਾ ਦੇ ਮੋਢੀ ਕਵੀਆਂ ਦੀ ਧਾਰਾ ਤ ਅਿਭਜ ਕਵੀ ਸੀ, ਪਰ ਉਹ ਪਜਾਬੀ ਪਾਠਕ ਦੇ
ੱ
ੰ
ੱ
ੱ
ਮੁਢਲੀ ਕਤਾਰ ਦੇ ਮੁਢ ਿਵਚ ਖੜ ਨ ਦੇ ਸਮਰਥ ਹੈ। ਇਸ ਮਨ 'ਤੇ ਡੂਘੀ ਛਾਪ ਛਡ ਿਗਆ। ਿਜਸ ਦਾ ਮੁਖ ਕਾਰਨ
ੱ
ੰ
ੱ
ੱ
ਲਈ ਉਸ ਦੀ ਆਰਤੀ ਕਿਵਤਾ ਿਵਚ ਵਰਤੇ ਗਏ ਮਿਹਮਾ ਆਪਣੀਆਂ ਰਚਨਾਵ ਿਵਚ ਲਕ-ਧਾਰਾ ਬਦ ਦੀ ਪੁਠ,
ੱ
ੋ
ੱ
ੰ
ਬਦ ਸਿਭਆਚਾਰ ਦਾ ਡੂਘਾ ਪ ਭਾਵ ਪਾ ਦੇ ਹਨ। ਸਮ ਦੀ ਸੁਚੇਤ ਬੌਿਧਕਤਾ ਿਵਰੁਧ ਅਚੇਤ ਭਾਵੁਕਤਾ ਦੀ
ੱ
ੰ
ਇਸੇ ਤਰ ਿ ਵ ਦੀ ਇਕ ਹੋਰ ਰਚਨਾ ‘ਲੂਣਾ’ ਪਜਾਬੀ ਲੜਾਈ ਆਿਦ ਦਾ ਹੋਣਾ ਸੀ। ਿ ਵ ਕੁਮਾਰ ਦੇ ਜੀਵਨ ਕਾਲ
ੋ
ੱ
ੱ
ਲਕ ਸਾਿਹਤ ਤੇ ਕਾਿਵ ਜਗਤ ਿਵਚ ਵਖਰੀ ਤਰ ਦਾ ਿਵਚ ਸਾਿਹਤ ਿਵਚ ਬਹੁਤੀਆਂ ਲਿਹਰ ਪ ਚਿਲਤ ਹੋਈਆਂ,
ਮਈ - 2022 38
