Page 44 - Shabd Boond December2022
P. 44
ੱ
ੱ
ਰਹੁ-ਰੀਤ ਨਾਟਕੀ ਿਵਉਤ ਤੇ ਆਧੁਿਨਕ ਪਛਮ ਵਾਪਰਨ ਤ ਥੋੜੀ ਦੇਰ ਪਿਹਲ ਹੀ ਉਥੇ ਰਿਖਆ ਜ ਦਾ ਹੈ।
ਜਾਚ ਦਾ ਪ ਯੋਗ ਕੀਤਾ। ਨਾਨਕ ਦਾ ਸੁਨਹਾ ਉਸ ਦੇ ਮਚ ਜੜਤ ਿਵਚ ਵੀ ਕੋਈ ਖਾਸ ਸਮਗਰੀ ਨਹ
ੰ
ੱ
ੱ
ੰ
ੱ
ੱ
ਸਮਾਜੀ ਿਪਛੋਕੜ ਿਵਚ ਹੀ ਸਮਿਝਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਹੁਦੀ ਜੋ ਮਹਲ ਦੌਲਤ ਖ ਲਧੀ ਦਾ ਹੈ। ਉਹੀ ਚ ਕੀ ਨ ੂ
ੋ
ੰ
ੰ
ਤੇ ਇਸ ਦੇ ਸਦੀਵੀ ਅਰਥ ਗ ਿਹਣ ਕੀਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਨਰਸ਼ਾਹ ਦਾ ਿਸਘਾਸਣ ਿਦਖਾਇਆ ਿਗਆ ਹੈ। ਮਚ ’ਤੇ
ੰ
ੂ
ੰ
ਹਨ। ਜੁਲਮ, ਕੂੜ, ਰਾਜਸੀ ਧੋਖੇ, ਧਾਰਿਮਕ ਪਾਖਡ ਿਸਰਫ਼ ਇਕ ਥੜਾ-ਨਮਾ ਚ ਤਰਾ ਹੈ ਜੋ ਿਕ ਇਕ ਤਖਤ ਦਾ
ੁ
ੂ
ੰ
ਤੇ ਸਾਮਤਸ਼ਾਹੀ ਦਾਬੇ ਨ ਪ ਦਰਿਸ਼ਤ ਕਰਕੇ ਮ ਕਮ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਬਾਬਰ ਦਾ ਦਰਬਾਰ ਵੀ ਅਤੇ ਜਦ ਬਾਬਰ
ੰ
ੰ
ਨਾਟਕ ਦੀ ਵਗਾਰ ਤੇ ਭਿਵਖ-ਬਾਣੀ ਨ ਉਘਾੜਨ ਦਾ ਦੋਸਤ -ਮਤਰੀਆਂ ਨਾਲ ਸ਼ਰਾਬ ਆਿਦ ਦਾ ਜਾਮ ਪ ਦਾ ਹੈ
ੰ
ੰ
ੰ
ੱ
ੂ
8
ੰ
ੂ
ਯਤਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਤ ਉਸੇ ਥੜੇ ਨ ਹੀ ਿਦਖਾਇਆ ਿਗਆ ਹੈ। ਗਾਰਗੀ ਨ
ੂ
ੰ
ੰ
ਇਸ ਤਰ ਦੀਰਘ ਨਾਨਕ-ਕਾਲ ਨਾਟਕ ਿਵਚ ਸਮ - ਵਾਰਤਾਲਾਪ ਨ ਬੜੀ ਸੁਦਰਤਾ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਉਸ
ੱ
ੰ
ੱ
ੰ
ੰ
ਸਥਾਨ-ਕਾਰਜ ਦੇ ਲਘੂ ਤੇ ਨਾਟਕੀ ਰੂਪ ਿਵਚ ਿਵਚ ਿਚਨਾਤਮਕ ਰਗਣ ਤੇ ਸਦੀਵ ਸੁਦਰਤਾ ਹੈ। ਕੂੜ ਦੀ
ੱ
ੱ
ੇ
ੱ
ਪਿਰਵਰਿਤਤ ਹੋ ਕੇ ਨਾਨਕ ਦੇ ਰਗਮਚ ਤੇ ਪੇਸ਼ ਹੋਏ ਲਫ਼ ਿਵਚ ਿਲਪਿਦਆਂ ਬ ਾਹਮਣ ਸੁਥਰਾ ਹੋ ਕੇ ਬੋਲਦਾ
ੰ
ੰ
ੰ
ਿਬਨ ਨਾਟਕ ਦਾ ਸਦੇਸ਼ ਸਫਲ ਵਾਹਕ ਬਣ ਿਗਆ। ਗੁਰੂ ਿਦਖਾਇਆ ਿਗਆ ਹੈ :-
ੰ
ੱ
ਸਾਿਹਬ ਦੀ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੀਆਂ ਤੁਕ ਵੀ ਨਾਟਕ ਦੀ ਕਥਾ- ਬ ਾਹਮਣ :- ਰਾਣੀ ਦਾ ਪਾਣੀ ਿਕਨਾ ਿਮਠਾ ਹੈ, ਮ
ਵਸਤੂ ਇਸ ਤਰ ਿਵ ਤੀ ਿਕ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੀਆਂ ਤੁਕ ਸਾਰੇ ਭਰਮ ਰੋੜ ਆਇਆ ਹ , ਜਨਊ ਨਾਲ ਮੇਰੇ
ੰ
ਨਾਟਕ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵ ਨਾਲ ਜੁੜ ਜਾਣ ਤੇ ਿਪਡੇ ਤੇ ਲਾਸ਼ ਪੈ ਗਈਆਂ ਸਨ। ਿਤਲਕ ਲਾ-ਲਾ ਕੇ
ੱ
ੱ
ੱ
ੰ
ੱ
ਦਰਸ਼ਕ/ਪਾਠਕ ਉਸ ਿਵਚ ਰਸ ਅਤੇ ਅਨਦ ਦੀ ਪ ਾਪਤੀ ਮੇਰੇ ਮਥੇ ਦੀ ਬੁਧ ਜ ਦੀ ਰਹੀ ਸੀ, ਹੁਣ ਮੇਰਾ ਿਚਤ
9
ੰ
ੰ
ਕਰ ਸਕੇ। ਬਲਵਤ ਗਾਰਗੀ ਦੇ ਵਾਰਤਾਲਾਪ ਿਸਰਫ਼ ਿਕਨਾ ਿਨਰਮਲ ਹੈ।
ੱ
ੰ
ਜਾਣਕਾਰੀ ਪਧਰ ਜ ਨਾਟਕੀ ਕਾਰਜ ਕਰਨ ਦੇ ਲਈ ਇਵ ਹੀ ਿਵਅਗਾਤਮਕ ਸ਼ੈਲੀ ਦੀ ਵਾਰਤਾਲਾਪ ਦੀ
ਸਹਾਈ ਹੀ ਨਹ ਹੁਦੇ ਬਲਿਕ ਪਾਠਕ/ਦਰਸ਼ਕ ਦੇ ਭਾਵ ਵੀ ਨਾਟਕ ਿਵਚ ਭਰਮਾਰ ਹੈ।
ੰ
ੱ
ੱ
ੱ
ੰ
ੱ
ੋ
ੰ
ੰ
ੱ
ਤਕ ਪਹੁਚ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਨਾਟਕ ਦੇ ਅਤ ਤਕ ਪਾਠਕ ਨ ੂ ਸਜਣ :- ਮੇਰੇ ਤੇ ਇਹਨ ਲਕ ਿਵਚ ਫਰਕ ਹੈ ਿਕ ਮ
10
ੰ
ੰ
ਟੁਬਦੇ ਰਿਹਦੇ ਹਨ। ਗਾਰਗੀ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ ਿਕ ਧਰਮ ਤੇ ਸਚਾ ਠਗ ਹ ਤੇ ਉਹ ਝੂਠ।
ੱ
ੱ
ੱ
ੱ
ਜਬਰ ਜੁਲਮ ਦੀ ਆੜ ਿਵਚ ਮਨਖ ਨ ਠਿਗਆ ਜਾ ਿਰਹਾ ਨਾਟਕ ਿਵਚ ਲਕ-ਨਾਟਕੀ ਅਸ਼ ਦੀ ਵਰਤ ਵੀ
ੱ
ੂ
ੁ
ੰ
ੰ
ੱ
ੋ
ੱ
ੰ
ਹੈ। ਇਸ ਕੂੜ ਨ ਤੇ ਅਿਤਆਚਾਰ ਨ ਨਾਨਕ ਦੀ ਬਾਣੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਰਬਾਬੀਆਂ ਦਾ ਇਕ ਟੋਲਾ ਨਾਟਕ ਿਵਚ
ੂ
ੂ
ੰ
ੱ
ੱ
ੱ
ੱ
‘ਦਾਤੀ’ ਵ ਗ ਕਟਦੀ ਹੈ। ਜੁਲਮ ਦੀ ਅਗ ਿਪਛ ਸ਼ਬਦ ਹੀ ਗਾ-ਗਾ ਕੇ ਨਾਟਕੀ ਿਸਖਰ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਕਰਦਾ ਹੋਇਆ,
ਠਡ ਪਾ ਦੇ ਹਨ। ਨਾਨਕ ਸਾਿਹਬ ਦੇ ਆਪਣੇ ਸਕੇ ਸਬਧੀਆਂ ਨ ਲਕ ਭਲਾਈ
ੰ
ੰ
ੂ
ੰ
ੰ
ੋ
ੰ
ਰਗ ਮਚ ਉਪਰ ਬਹੁਤ ਦੀ ਘਟ ਸਮਗਰੀ ਦੀ ਵਰਤ ਲਈ ਛਡ ਕੇ ਉਦਾਸੀਆਂ ਪਰ ਜਾਣ ਸਮ ਉਹਨ ਦੇ
ੱ
ੱ
ੰ
ੱ
ੰ
ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਮਚ ਤੇ ਇਹ ਕਮ ਗਾਰਗੀ ਨ ਦੋ ਨਟੀਆਂ ਨਾਇਕਤਵ ਨ ਇ ਿਬਆਨ ਕਰਾਇਆ ਿਗਆ ਹੈ :-
ੰ
ੂ
ੰ
ਤ ਕਰਵਾਇਆ ਹੈ। ਮਚ ਤੇ ਇਹਨ ਵਸਤੂਆਂ ਵਰਤ ਿਪਛ ਰਬਾਬੀਆਂ ਦਾ ਕੋਰਸ :- ਇਕ ਦੇ ਿਸਰ ਦਾ ਸਾਈ ਂ
ੰ
ੱ
ੇ
ਨਟੀਆਂ ਅਛੋਪਲ ਇਹ ਸਮਗਰੀ ਚੁਕ ਕੇ ਲ ਜ ਦੀਆਂ ਮੁਿੜਆ ਇਕ ਦੀ ਅਖ ਦਾ ਨਰ
ੱ
ੈ
ੂ
ੱ
ੱ
ਹਨ। ਿਜਵ ਮੌਲਵੀ ਦੇ ਆਉਣ ਤ ਪਿਹਲ ਇਕ ਨਟੀ ਮਚ ਇਕ ਦੀ ਮਮਤਾ ਸਾਗਰ ਬਣ ਗਈ
ੰ
ੂ
ੋ
ੱ
11
’ਤੇ ਪਾਣੀ ਦਾ ਲਟਾ ਰਖ ਜ ਦੀ ਹੈ। ਮੌਲਵੀ ਵੁਜ਼ ਕਰ ਲਦਾ ਨਰ ਹੋਇਆ ਸਧੂਰ।
ੂ
ੰ
ਹੈ ਤ ਉਹ ਲਟਾ ਚੁਕ ਲ ਜ ਦੀ ਹੈ। ਮਰਦਾਨਾ ਭੋਜਨ ਨਾਲ
ੈ
ੱ
ੋ
ਜ
ੱ
ਭਰੇ ਹੋਏ ਕਲ ਦੀ ਗਲ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਨਾਟਕੀ ਅਵਸਰ ਤੀਵੀਆਂ ਦਾ ਕੋਰਸ:-ਇਕ ਦੇ ਥਣ ਿਵਚ ਿਬਰਹਾ ਰੋਵੇ
ੇ ੌ
ੱ
ੱ
42 ਦਸਬਰ - 2022
ੰ
