Page 43 - Shabd Boond December2022
P. 43
ੰ
ੱ
ੰ
ੂ
ਰਾਜੇ ਦੇ ਿਨ ਜੀ ਜੀਵਨ ਦਾ ਦੁਖ ਤ ਇਸ ਤ ਵੀ ਨਾਟਕਕਾਰ ਨ ਪਜਾਬੀ ਸੋਵੀਅਤ ਯੂਨੀਅਨ ਵਲ
ਿਘਰਣਾ-ਜਨਕ ਹੈ। ਰਾਜਾ ਚੋਰੀ ਦਾ ਕਾਰਨ ਆਪਣੀ ਰਾਣੀ ਸਨਮਾਿਨਆ ਵੀ ਿਗਆ।
ੱ
ਦੇ ਚਿਰਤਰ ਨ ਸਮਝਦਾ ਹੈ ; ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਸਮ ਗਾਰਗੀ ਨ ਆਪਣਾ
ੰ
ੂ
ੱ
ੱ
ੂ
ਰਾਜਾ:- ਚਿਰਤਰਹੀਣ ਔਰਤ ਨ ਮ ਇਕ ਪਲ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ। ਗਾਰਗੀ ਨ ਆਪਣਾ ਹਥਲਾ ਨਾਟਕ
ੰ
7
ੰ
ੱ
ੇ
ੰ
ੱ
ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਨਹ ਕਰ ਸਕਦਾ। ਦੋ ਅਕ ਿਵਚ ਿਲਿਖਆ। ਪਿਹਲ ਅਕ ਿਵਚ 8 ਝਾਕੀਆਂ ਤੇ
ੱ
ਇਹੀ ਬਲਹੀਣ ਰਾਜਾ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਿਨਰਵਾਣ ਅਵਸਥਾ ਦੂਸਰੇ ਿਵਚ 6 ਝਾਕੀਆਂ ਹਨ। ਭਾਵ ਗੁਰੂ ਸਾਿਹਬ ਦੇ
ੰ
ੰ
ੱ
ੂ
ੂ
ੱ
ਨ ਸ਼ਰਾਬ, ਮੀਟ, ਮਛੀ ਤੇ ਐਸ਼ੋ ਆਰਾਮ ਰਾਹ ਪ ਾਪਤ ਜੀਵਨ ਨ ਦੋ ਭਾਗ ਿਵਚ ਵਿਡਆ ਿਗਆ ਹੈ ਿਜਵ , ਗੁਰੂ
ੰ
ੇ
ੱ
ੰ
ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਜਾਦੂਗਰਨੀਆਂ ਦੀ ਸਰਦਾਰ ਨਰਸ਼ਾਹ ਨ ੂ ਸਾਿਹਬ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦੇ ਪਿਹਲ ਿਵਚ ਗੁਰੂ ਸਾਿਹਬ ਦੇ
ੂ
ੂ
ੰ
ਆਪਣੇ ਿਦਲ ਨ ਢਾਰਸ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਸਮਝਦਾ ਹੈ। ਆਗਮਨ ਸਮ ਦੀ ਸਿਥਤੀ, ਗੁਰੂ ਸਾਿਹਬ ਦਾ ਮੋਦੀਖਾਨ
ੱ
ੱ
ੱ
ੱ
ੰ
ੱ
ਸੋ ਅਸ ਆਖ ਸਕਦੇ ਹ ਿਕ ‘ਿਮਟੀ ਧੁਦ ਜਗ ਚਾਨਣ ਿਵਚ ਜਾਣਾ, ਵੇਈ ਨਦੀ ਿਵਚ ਟੁਬੀ ਲਗਾਉਣੀ, ਸਜਣ
ੱ
ੂ
ੱ
ੱ
ਹੋਆ’ ਨਾਟਕ ਇਕ ਐਸਾ ਿਨਵੇਕਲਾ ਨਾਟਕ ਹੈ ਿਜਸ ਿਵਚ ਠਗ ਦਾ ਿਨਸਤਾਰਾ ਕਰਨਾ, ਰਾਣੀ ਨਰਸ਼ਾਹ ਦੇ ਮਹਲ ਦੀ
ੰ
ੰ
ਹਾਸ-ਰਸ ਤੇ ਗਭੀਰਤਾ ਦਾ ਸਫਲ ਮੇਲ ਹੈ। ਇਹੀ ਹਾਸ- ਝਾਕੀ ਅਤੇ ਜਗਨ ਨਾਥ ਦੇ ਮਦਰ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵ ਨ ੂ
ੰ
ੱ
ੱ
ਰਸ ਵੀ ਿਨਰਾ ਹਾਸ-ਰਸ ਨਹ ਇਸ ਿਵਚ ਕਟਾਖਸ਼ ਹੈ, ਇਕ ਕੜੀਦਾਰ ਵਾਰਤਾਲਾਪ ਿਵਚ ਪਰੋਇਆ ਹੈ। ਦੌਲਤ
ੋ
ੱ
ੱ
ਆਲਚਨਾ ਹੈ ਤੇ ਕਹਾਣੀ ਨ ਅਗੇ ਤੋਰਨ ਦੀ ਖੂਬੀ ਹੈ। ਖ ਲਧੀ ਦਾ ਦਰਬਾਰ, ਬਾਬਰ ਦਾ ਸਦਾ, ਮਿਲਕ ਭਾਗੋ ਦੇ
ੋ
ੂ
ੰ
ੋ
ੱ
ਨਾਟਕਕਾਰ ਦੀ ਨਾਟਕ ਕਲਾ ਦੀ ਇਹੀ ਖਾਸੀਅਤ ਹੈ ਿਕ ਬ ਹਮ ਭੋਜ ਦੀ ਵਾਰਤਾਲਾਪ, ਦੌਲਤ ਖ ਲਧੀ ਮਹਲ
ੂ
ੱ
ੰ
ੰ
ੇ
ੰ
ੱ
ਇਹ ਪਾਤਰ ਨ ਸਵ ਗ ਦੇ ਰੂਪ ਿਵਚ ਲੁਕੇ ਢਗ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਬਾਬਰ ਦੇ ਹਮਲ ਨ ਦੂਸਰੇ ਅਕ ਿਵਚ ਪੇਸ਼ ਕਰਕੇ ਅਤ
ੰ
ੰ
ੂ
ੱ
ਕਰਨ ਦਾ ਮਾਿਹਰ ਹੈ। ਿਵਚ ਕਰਤਾਪੁਰ ਸਾਿਹਬ ਿਵਖੇ ਿਵਖਾਇਆ ਿਗਆ ਹੈ।
ਉਪਰੋਕਤ ਸਾਰੀ ਚਰਚਾ ਤ ਅਸ ਆਖ ਸਕਦੇ ਹ ਿਕ ਨਾਟਕਕਾਰ ਨ ਨਾਨਕ ਸਾਿਹਬ ਦੇ ਜੀਵਨ ਨਾਲ
ੰ
ੂ
ੰ
ੱ
ੰ
ਇਹ ਨਾਟਕ ਗੁਰੂ ਸਾਿਹਬ ਦੇ ਨਾਇਕਤਵ ਤੇ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ ਸਬਿਧਤ ਸਾਖੀਆਂ ਨ ਵਾਰਤਾਲਾਪ ਿਵਚ ਜੋੜ ਕੇ ਿਬਨ
ੰ
ੰ
ੰ
ੂ
ੱ
ਨ ਉਘਾੜਨ ਵਾਲਾ ਇਕ ਅਿਜਹਾ ਨਾਟਕੀ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਹੈ ਿਕਸੇ ਮਤਵ ਦੇ ਗੁਦ ਕੇ ਿਬਆਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। ‘ਗਗਨ ਮੈ
ੰ
ੰ
ੰ
ੰ
ਿਜਸ ਨ ਦੋ ਕਹਾਣੀਆਂ ਨ ਘਟਨਾਵ ਿਵਚ ਜੋੜ ਕੇ ਥਾਲੁ’ ਨਾਟਕ ਦਾ ਆਰਭ ਸਸਿਕ ਤ ਦੇ ਨਾਟ-ਪਰਪਰਾ
ੱ
ੂ
ਵਾਰਤਾਲਾਪ ਿਵਚ ਪ ਸਤੁਤ ਕਰਨ ਦੀ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸਫ਼ਲ ਵ ਗ ਨਟੀ ਤੇ ਸੂਤਰਧਾਰ ਦੀ ਵਾਰਤਾਲਾਪ ਨਾਲ ਸ਼ੂਰੂ
ੱ
ੰ
ੱ
ਜੁਗਤੀ ਦਸੀ ਹੈ। ਹੁਦਾ ਹੈ। ਿਜਵ ਿਕ :-
ੰ
ੌ
ੰ
(ਅ) ਬਲਵਤ ਗਾਰਗੀ - ਗਗਨ ਮੈ ਥਾਲੁ 1969 ਤੁਸ ਕਣ ਹੁਦੇ ਹੋ?
ੰ
ੁ
ੱ
ੱ
ਇਹਨ ਇਿਤਹਾਸਕ ਨਾਟਕ ਿਵਚ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਿਸਖ ਮਿਰਆਦਾ ਅਨਸਾਰ ਕੋਈ ਵੀ ਿਵਅਕਤੀ ਮਚ
ਜੀ ਦੀ 500 ਸਾਲਾ ਜਨਮ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਸਮ ‘ਗਗਨ ਮੈ ’ਤੇ ਗੁਰੂ ਸਾਿਹਬ ਦੀ ਭੂਿਮਕਾ ਨਹ ਿਨਭਾ ਸਕਦਾ। ਇਸ
ੂ
ੰ
ੰ
ਥਾਲੁ’ 1969 ਬਲਵਤ ਗਾਰਗੀ ਦੁਆਰਾ ਰਿਚਤ ਨਾਟਕ ਕਰਕੇ ਗੁਰੂ ਸਾਿਹਬ ਨ ਮਚ ਪਰ ਇਕ ਿਕਰਦਾਰ ਵਜ
ੰ
ੰ
ੰ
ੰ
ੰ
ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਦਾ ਹੈ। ਗਾਰਗੀ ਪਜਾਬੀ ਦੇ ਮਨ ਪ ਮਨ ਨਹ ਿਲਆਂਦਾ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਬਲਵਤ ਗਾਰਗੀ ਨ ਇਸ
ੱ
ੰ
ੱ
ਨਾਟਕਕਾਰ ਿਵਚ ਇਕ ਹੈ। ਗਾਰਗੀ ਇਕਲਾ ਹੀ ਅਿਜਹਾ ਮੁਸ਼ਿਕਲ ਦਾ ਹਲ ਨਵੀਆਂ ਮਚੀ ਿਵ ਤ ਰਾਹ ਕਿਢਆ
ੱ
ੱ
ੱ
ੂ
ੰ
ੰ
ੰ
ੰ
ੂ
ਨਾਟਕਕਾਰ ਹੈ ਿਜਸ ਨ ਪਜਾਬੀ ਨਾਟਕ ਨ ਬਿਠਡੇ ਤ ਹੈ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਸਾਿਹਬ ਦੇ ਨਾਇਕਤਵ ਨ ਗੁਰੂ ਸਾਿਹਬ ਦੀ
ੰ
ੱ
ਪਿਟਆਲਾ, ਚਡੀਗੜ , ਿਦਲੀ ਤ ਬਬਈ ਤੇ ਿਫਰ ਿਵਚਾਰਧਾਰਾ ਰਾਹ ਸਟੇਜ ’ਤੇ ਿਫਲਮਾਇਆ। ਇਸ
ੰ
ੰ
ੰ
ੰ
ੰ
ੱ
ਅਮਰੀਕਾ, ਇਗਲਡ ਿਫਰ ਰੂਸ ਤਕ ਦਾ ਇਟਰਨਸ਼ਨਲ ਸਬਧੀ ਗਾਰਗੀ ਆਪ ਿਬਆਨ ਕਰਦੇ ਹਨ :-
ੋ
ੱ
ਸਫ਼ਰ ਸਫ਼ਲਤਾ ਪੂਰਵਕ ਤੈਅ ਕਰਵਾਇਆ। ਇਸ ਮਹਾਨ ਗਗਨ ਮੈ ਥਾਲੁ ਿਲਖਣ ਲਗੇ ਮ ਲਕ ਨਾਟਕ ਦੀਆਂ
ੰ
ਦਸਬਰ - 2022 41
