Page 42 - Shabd Boond December2022
P. 42
ੂ
ੰ
ੇ
ੂ
ੱ
ਤ ਪੁਰਾਤਨ ਜਨਮਸਾਖੀ ਿਵਚ ਿਮਲਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਭੂਮੀਆਂ ਅਤੇ ਪੜ ਨ ਵਾਲ ਪਾਠਕ ਨ ਭਾਵ ਪਤਾ ਹੈ ਿਕ ਨਰ ਸ਼ਾਹ
ੰ
ੂ
ੰ
ੰ
ਚੋਰ ਨਾਲ ਇਕ ਸਾਖੀ ਸਿਮਲਤ ਹੈ। ਿਜਨ ਨ ਵਾਰਤਾਲਾਪ ਦਾ ਿਨਸਤਾਰਾ ਗੁਰੂ ਸਾਿਹਬ ਦੀ ਿਵਚਾਰਧਾਰਾ ਕਰ ਿਦਦੀ
ੰ
ੱ
ਿਵਚ ਜੋੜ ਕੇ ਇਕ ਿਨਸ਼ਿਚਤ ਗ ਦ ਗੁਿਦਆ ਿਗਆ ਹੈ। ਹੈ ਤੇ ਭੂਮੀਆਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਰਾਜੇ ਕੋਲ ਆ ਕੇ ਦੋਸ਼ ਕਬੂਲ
ੰ
ੱ
ਨਾਟਕ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਨਾਟਕਕਾਰ ਨ ਢਢੋਰਚੀ ਦੇ ਕਰ ਲਵੇਗਾ। ਪਰ ਿਫਰ ਦੋ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੇ ਆਪਸ ਿਵਚ
ੱ
ਪੀਪਾ ਖੜਕਾਣ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਿਜਸ ਿਵਚ ਉਹ ਰਾਜੇ ਰਲਗਡ ਹੋਣ ਨਾਲ ਦਰਸ਼ਕ/ਪਾਠਕ ਦੀ ਰੌਚਕਤਾ ਬਣੀ
ੱ
ੰ
ਦੇ ਮਹਲ ਿਵਚ ਹੋਈ ਚੋਰੀ ਨ ਚੀ- ਚੀ ਿਬਆਨ ਕਰਦਾ ਰਿਹਦੀ ਹੈ ਿਕ ਨਾਟਕ ਿਵਚ ਅਗੇ ਪਤਾ ਨਹ ਕੀ ਹੋਣ
ੱ
ੰ
ੂ
ੱ
ੱ
ੱ
ੰ
ੱ
ੇ
ਹੈ। ਨਾਟਕ ਦੇ ਪਿਹਲ ਅਕ ਿਵਚ ਇਕ ਅਮਲੀ ਦੀ ਨਾਟਕ ਵਾਲਾ ਹੈ।
ੱ
ੰ
ੱ
ੱ
ੱ
ਦੇ ਵਖ-ਵਖ ਪਾਤਰ ਨਾਲ ਭ ਟ ਕਰਾਈ ਜ ਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਉਸ ਨਾਟਕ ‘ਿਮਟੀ ਧੁਦ ਜਗ ਚਾਨਣ ਹੋਆ’ ਿਵਚ ਇਕ
ੰ
ੰ
ੋ
ਸਮ ਦੇ ਕਾਮੀ, ਕ ੋਧੀ, ਲਭੀ, ਮੋਹੀ, ਹਕਾਰੀਆਂ ਦੀਆਂ ਿਸ਼ਕਾਇਤ ਇਹ ਖਲ ਦੀ ਹੈ ਿਕ ਇਸ ਨਾਟਕ ਦਾ ਅਤ ਹੋਣ
ਪ ਿਵਰਤੀਆਂ ਨ ਉਜਾਗਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਡਾ. ਆਤਮਜੀਤ ਤ ਿਪਛ (ਭਾਵ ਨਾਟਕੀ ਗੁਝਲ ਖੁਲ ਣ ਿਪਛ ) ਵੀ ਕਹਾਣੀ
ੰ
ੂ
ੰ
ੱ
ੂ
ੂ
ੰ
ੰ
ੰ
ੰ
ੰ
ੱ
ੱ
ਇਸ ਨਾਟਕ ਨ ਹਰਚਰਨ ਿਸਘ ਦੇ ਨਾਟਕ ‘ਪੁਿਨਆ ਦਾ ਨ ਮਤਵ ਰਿਹਤ ਅਗੇ ਿਖਿਚਆ ਿਗਆ ਹੈ। ਇਹ ਠੀਕ ਹੈ
ੰ
ੱ
ੰ
ੰ
ਚਨ’ ਿਵਚ ‘ਕੂੜ ਅਮਾਵਸ’ ‘ਸਚ ਚਦਰਮਾ’ ‘ਦੀਸੈ ਨਾਹੀ ਪਰ ਜਦ ਅਸ ਪਲਾਟ ਅਤੇ ਪਾਤਰ ਉਸਾਰੀ ਦੇ ਸਬਧ ਨ ੂ
ੰ
ੰ
ੱ
ਕੈ ਚਿੜਆ’ ਦਾ ਵਾਤਾਵਰਨ ਿਸਰਿਜਆ ਹੈ ਤੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਘੋਖੀਏ ਤ ਇਹ ਸੀਮਾਵ ਿਦਸ ਆਉਣਗੀਆਂ।
ੈ
ਜਨਮ ਦਾ ਸਕੇਤ ਕੀਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਨਾਟਕ ਿਵਚ ਗੁਰੂ ਨਾਟਕਕਾਰ ਨ ਸਾਰੇ ਪ ਤੀਿਨਧ ਪਾਤਰ ਲ ਕੇ ਸਮਾਜ
ੰ
ੱ
ਸਾਿਹਬ ਦੇ ਕਰਮ ਨ ਪ ਤੀਕਰਮਤ ਹੁਦੇ ਿਦਖਾਇਆ ਦਾ ਪੂਰਾ ਨਕਸ਼ਾ ਉਲੀਕ ਿਦਤਾ ਹੈ। ਨਾਟਕਕਾਰ ਨ ਗੁਰੂ
ੱ
ੰ
ੰ
ੂ
5
ਿਗਆ ਹੈ। ਸਾਿਹਬ ਦੀ ਬਾਣੀ ਦੇ ਆਧਾਰ ’ਤੇ ਇਹ ਸਾਰਾ ਨਾਟਕੀ
ੱ
ੱ
ਇਸ ਤਰ ਡਾ. ਸਾਿਹਬ ਨ ਪਿਹਲੀ ਝਾਕੀ ਿਵਚ ਕੜ ਨਕਸ਼ਾ ਿਖਿਚਆ ਹੈ ਿਕ ਿਕ ਨਾਟਕ ਿਵਚ ਗੁਰਬਾਣੀ
ੱ
ੂ
ੂ
ੱ
ੰ
ੰ
ਪਰਜਾ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵ ਨ ਉਘਾਿੜਆ ਅਤੇ ਦਸਰੀ ਝਾਕੀ ਦੀਆਂ ਤੁਕ ਿਵਚਾਰਧਾਰਾ ਨ ਦਰਸਾਉਣ ਲਈ ਕਾਮਯਾਬ
ੂ
ੂ
ੱ
ੱ
ੱ
ੂ
ੱ
ੂ
ੰ
ਿਵਚ ਕੜ ਰਾਜਾ ਦੇ ਿਵਚਾਰ ਨ। ਨਾਟਕ ਦੀ ਤੀਜੀ ਝਾਕੀ ਿਸਧ ਹੋਈਆਂ ਹਨ। ਨਾਟਕ ਿਵਚ ਵਿਹਮ -ਭਰਮ ਿਵਚ
ੋ
ੋ
ੱ
ੱ
ੰ
ੰ
ਿਵਚ ਵਖ-ਵਖ ਿਫਰਿਕਆਂ ਨਾਲ ਸਬਿਧਤ ਜਗੀ, ਿਸਧ ਦੇ ਫਸੇ ਲਕ (ਿਜਵ ਜੁਲਾਹਾ ਤੇ ਹੋਰ ਪਾਤਰ) ਅਮਲੀ ਵਰਗੇ
ੱ
ੱ
ੂ
ੰ
ੱ
ੌ
ਵਾਰਤਾਲਾਪ ਹਨ। ਨਾਟਕ ਦੀ ਚਥੀ ਅਤੇ ਆਖਰੀ ਨਾਟਕੀ ਭਿਰਸ਼ਟ ਸੂਹੀਏ ਉਹਨ ਨ ਲੁਟਦੇ ਤੇ ਧਰਮ-ਕਰਮ ਦੇ ਨ
ੱ
ੁ
ੋ
ੋ
ਝਾਕੀ ਿਵਚ ਭਮੀਆਂ ਚਰ ਵੀ ਢਢਰਚੀ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਸਣ ਕੇ ’ਤੇ ਠਗਦੇ ਹਨ। ਇਸੇ ਤਰ ਦਾ ਇਕ ਹੋਰ ਪਾਤਰ ਕੋਤਵਾਲ
ੰ
ੂ
ੱ
ੱ
ਆਪਣੀ ਭਲ ਬਖਸ਼ਾਣ ਖਾਤਰ ਰਾਜੇ ਦੇ ਦਰਬਾਰ ਜ ਦਾ ਦਾ ਸਾਲਾ ਜੋ ਆਪਣਾ ਰੁਤਬਾ ਵਧਾਉਣ ਵਾਸਤੇ
ੁ
ੂ
ੁ
ੈ
ਿਦਖਾਇਆ ਿਗਆ ਹ। ਨਰਸ਼ਾਹ ਵੀ ਬਾਬੇ ਗਰੂ ਦੀ ਗਰੀਬਮਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਕਾਮਣੀ ਤੇ ਮੋਹਣੀ ਵਰਗੀਆਂ ਦੋ
ੰ
ੱ
ੱ
ੁ
ੰ
ੁ
ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਬਣ ਚਕੀ ਹਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਰਾਜੇ ਦਾ ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ ਰਾਜ ਨਰਤਕੀਆਂ ਕਾਮ ਿਵਚ ਗ ਸੀਆਂ ਿਵਸ਼ ਗਦਲ ਹਨ।
ੰ
ੱ
ੋ
ੈ
ੂ
ਪਰ ਚਰੀ ਦਾ ਸ਼ਕ ਵੀ ਦਰ ਹੋ ਜ ਦਾ ਹ। ਰਾਜਾ ਬਾਬੇ ਪ ੋਹਤ, ਕਪਾਲਕ, ਅਘੋਰ, ਹਠ, ਜੋਗੀ ਆਿਦ ਸਭ ਪਾਖਡੀ
ੱ
ੂ
ੰ
ੈ
ਨਾਨਕ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਲਈ ਬਿਹਬਲ ਹੋ ਜ ਦਾ ਹ। ਹਨ ਿਜਨ ਨ ਧਰਮ ਨ ਭੋਗ ਿਵਲਾਸ ਦਾ ਸਾਧਨ
ੰ
ਭਾਵ ਇਹ ਨਾਟਕ ਹਰਚਰਨ ਿਸਘ ਦੇ ਹੋਰ ਨਾਟਕ ਬਣਾਇਆ ਹੈ। ਰਾਜਾ ਇਕ ਬਲਹੀਨ ਸ਼ਕਤੀ ਹੈ ਜੋ ਕਾਮ,
ੱ
ੋ
ਵ ਗ ਿਜ਼ਆਦਾਤਰ ਗੁਰੂ ਸਾਿਹਬ ਦੀਆਂ ਜਨਮ ਸਾਖੀਆਂ ਕ ੋਧ, ਲਭ, ਮੋਹ ਿਵਚ ਗ ਿਸਆ ਪਾਤਰ ਹੈ। ਅਮਲੀ ਇਕ
ਿਵਚ ਸਾਖੀ ਲ ਕੇ ਗੁਰੂ ਦੀ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ ਨ ਉਘਾਿੜਆ ਮਨਸਬਦਾਰ ਰਾਹ ਆਪਣੇ ਹਾਲਤ ਦੀ ਬੜੀ ਖੂਬਸੂਰਤੀ
ੱ
ੈ
ੂ
ੰ
ਿਗਆ ਹੈ। ਪਰ ਇਸ ਨਾਟਕ ਿਵਚ ਨਾਟਕਕਾਰ ਨ ਇਕ ਨਾਲ ਿਵਆਿਖਆ ਕਰਦਾ ਹੈ :-
ੱ
ੂ
ੰ
ਨਵ ਪ ਯੋਗ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਉਸ ਨ ਦੋ ਘਟਨਾਵ ਨ ਰਲਗਡ ਸਭ ਪਾਸੇ ਝੂਠ ਫਰੇਬ ਦਾ ਪਸਾਰਾ ਹੈ।
ੱ
6
ੰ
ਕਰਕੇ ਇਕ ਨਾਟਕੀ ਗ ਦ ਿਵਚ ਬਿਨਆ ਹੈ। ਨਾਟਕ ਦੇਖਣ ਿਜਹਾ ਰਾਜਾ ਤੇਹੀ ਪਰਜਾ।
ੱ
40 ਦਸਬਰ - 2022
ੰ
