Page 46 - Shabd Boond December2022
P. 46
ਮਨਜੀਤ ਿਟਵਾਣਾ ਦੀ ਲਬੀ ਕਿਵਤਾ : ਸਾਿਵਤਰੀ
ੰ
ਰਮਨਪੀਤ ਕਰ ੌ
ੰ
ੈ
ੱ
ੱ
ੱ
ਪਜਾਬੀ ਕਿਵਤਾ ਿਵਚ ਇਕ ਇਲਹਾਮ (1976) ਤ ਲ ਕੇ ਅਗ ਦੇ ਮੋਤੀ (2008)
ੰ
ਪ ਤੀਿਨਧ ਾਇਰਾ ਦੇ ਤੌਰ ’ਤੇ ਤਕ ਦੇ ਿਤਨ-ਸਾਢੇ ਿਤਨ ਦਹਾਿਕਆਂ ਦੇ ਲਮੇ ਵਕਫ਼ੇ
ੱ
ੰ
ੰ
ਜਾਣੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਮਨਜੀਤ ਦੌਰਾਨ ਆਪਣੀਆਂ ਿਲਖਤ ਰਾਹ ਜ ਿਪਤਰਕੀ ਸਮਾਜ
ਿਟਵਾਣਾ ਆਪਣੀ ਪੀੜ ੀ ਦੀ ਦੁਆਰਾ ਔਰਤ ’ਤੇ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਜਬਰ-ਜ਼ਲਮ ਦਾ ਿਤਖਾ
ੁ
ੱ
ੱ
ੰ
ਿਵਲਖਣ ਕਾਿਵ ਪ ਿਤਭਾ ਕਰਕੇ ਿਵਰੋਧ ਹੀ ਜ਼ਾਿਹਰ ਨਹ ਕੀਤਾ, ਸਗ ਪਰਪਰਕ ਸਮਾਜ
ੋ
ੱ
ਸਾਿਹਤਕ ਹਲਿਕਆਂ ਿਵਚ ਦੁਆਰਾ ਔਰਤ ’ਤੇ ਜਬਰਨ ਥਪੀਆਂ ਗਈਆਂ ਨਿਤਕ
ੰ
ਚਰਚਾ ਦਾ ਿਵ ਾ ਬਣੀ ਰਹੀ ਹੈ। ਡਾ. ਕਦਰ -ਕੀਮਤ ਜੋ ਔਰਤ ਦੇ ਸਤਾਪ ਤੇ ਹੋਣੀ ਦਾ ਿਸਧੇ-
ੱ
ੰ
ੂ
ੱ
ੂ
ੱ
ਸੁਿਤਦਰ ਿਸਘ ਨਰ ਨ ਮਨਜੀਤ ਿਟਵਾਣਾ ਨ ਸਮਕਾਲੀ ਅਿਸਧੇ ਰੂਪ ਿਵਚ ਕਾਰਨ ਬਣਦੀਆਂ ਰਹੀਆਂ ਹਨ, ਨ ੂ
ੰ
ੰ
ੰ
ਂ
ੱ
ੰ
ੰ
ਕਵੀਆ ’ਚ ਅਿਮ ਤਾ ਦੀ ਪੀੜ ੀ ਤ ਬਾਅਦ ਸਭ ਤ ਵਧ ਆਪਣੀ ਬੋਿਧਕ ਕਾਿਵ-ਚੇਤਨਾ ਰਾਹ ਖਿਡਤ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ੰ
ਸਥਾਿਪਤ ਕਵੀ ਿਕਹਾ ਹੈ। ਮਨਜੀਤ ਿਟਵਾਣਾ ਬਾਰੇ ਡਾ. ਪਜਾਬੀ ਦੀ ਇਹ ਚੇਤਨ ਾਇਰਾ ਇਿਤਹਾਸ ਤੇ ਿਮਿਥਹਾਸ
ਅਤਰ ਿਸਘ ਦਾ ਿਵਚਾਰ ਸੀ ਿਕ, “ਇਹ ਕਿਹਣ ਿਵਚ ਿਵਚ ਿਸਰਜੇ ਗਏ ਔਰਤ ਦੇ ਿਬਬ ਅਤੇ ਪਿਰਭਾ ਾਵ ਨ ੂ
ੰ
ੰ
ੰ
ਅਿਤਕਥਨੀ ਨਹ ਹੋਵੇਗੀ ਿਕ ਮਨਜੀਤ ਿਟਵਾਣਾ ਨ ਵੀ ਸੁਆਲੀਆ ਘੇਰੇ ਿਵਚ ਲਦੀ ਹੈ ਿਕ ਿਕ “ਆਖ਼ਰ ਇਹ
ੱ
ੱ
ਹੋਰਨ ਇਸਤਰੀ ਲਿਖਕਾਵ ਨ ਅਮਲੀ ਰੂਪ ਿਵਚ ਉਹ ਿਮਥ ਹਨ ਜੋ ਇਕ ਪਧਰ ਤੇ ਨਾਰੀ ਦੇ ਦਮਨ ਨ ੂ
ੇ
ੱ
ੰ
ੂ
ੰ
ੰ
ੰ
ਉਲਿਘਆ ਜ ਪਛਾਿੜਆ ਹੈ। ਿਜਹੜੀ ਿਜ਼ਦਗੀ ਪ ਤੀ ਪੇ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਤੇ ਦੂਜੇ ਪਧਰ ਤੇ ਨਾਰੀ ਦੇ
ੱ
ੱ
ੰ
ਆਪਣੇ ਨਜ਼ਰੀਏ ਨ ਇਕ ਔਰਤ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਿਨਝਕ ਿਪਤਰਕੀ ਿਵਚ ਆਤਮਸਾਤੀ ਕਰਨ ਦਾ ਸਾਧਨ
ੂ
ਤੇ ਨਜ਼ਰੀਏ ਬੇਿਝਜਕ ਸਾਹਮਣੇ ਰਖਦੀ ਹੈ।” ਉਸ ਦੀ ਸਭ ਬਣਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹਨ ਿਮਥ ਰਾਹ ਹੀ ਨਾਰੀ ਦੀ
ੱ
ੱ
ੱ
ੰ
ੂ
ੱ
ਤ ਪਿਹਲੀ ਕਾਿਵ-ਪੁਸਤਕ ‘ਇਲਹਾਮ ਕਿਵਤਰੀ’ ਦੇ ਪ ਿਕਰਤਕ ਪ ਯਤਨ ੀਲਤਾ ਨ ਅਪਿਵਤਰ ਿਸਧ ਕਰਕੇ
ੱ
ੰ
ਛਪਣ ਤ ਬਾਅਦ ਉਹ ਅਿਤ ਸਫਲਤਾ ਨਾਲ ਸਥਾਿਪਤ ਉਸ ਦੀ ਿਜ਼ਦਗੀ ਦਾ ਪ ਯੋਜਨ ਪਤੀ-ਪਰਮੇ ਰ ਦੀ
ਹੋਈ। ਉਸ ਦਾ ਪਿਰਚੈ-ਪਤਰ ਿਸਰਫ਼ ਮਹਤਵਪੂਰਨ ਭਗਤੀ ਿਨਰਧਾਿਰਤ ਕੀਤਾ ਿਗਆ ਹੈ। ਮਨਜੀਤ ਿਟਵਾਣਾ
ੱ
ੱ
ਔਰਤ ਕਿਵਤਰੀ ਦੇ ਤੌਰ ’ਤੇ ਨਹ ਸਗ ਉਹ ਨਵ ਪੀੜ ੀ ਔਰਤ ਦੀ ਪ ਮਾਿਣਕ ਹ ਦ ਦੀ ਤਲਾ ਿਵਚ ਿਪਤਰਕੀ
ੱ
ੱ
ੱ
ੱ
ਦੀ ਪ ਮੁਖ ਕਿਵਤਰੀ ਹੈ। ਉਸ ਦੀਆਂ ਕਿਵਤਾਵ ਿਜ਼ਦਗੀ ਸਮਾਜ ਦੁਆਰਾ ਿਸਰਜੀਆਂ ਿਮਥ ਦੀਆਂ ਪਰਤ ਨ ੂ
ੰ
ੱ
ੰ
ੱ
ੰ
ੱ
ਪ ਤੀ ਪੂਰੀ ਤਰ ਨਵ ਨਰੋਇਆ ਤੇ ਿਸਆਣਾ ਿਵਚਾਰ ਆਪਣੀ ਲਮੀ ਕਿਵਤਾ ‘ਸਿਵਤਰੀ’ ਿਵਚ ਮੁੜ ਫਰੋਲਦੀ ਤੇ
ੰ
ੰ
ਪ ਤੀਿਬਬਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। “ਮਨਜੀਤ ਿਟਵਾਣਾ ਨ ੂ ਉਧੇੜਦੀ ਹੋਈ ਨਜ਼ਰ ਆ ਦੀ ਹੈ।
ੰ
‘ਉਣੀਦਾ ਵਰਤਮਾਨ’ ਲਈ ਸਾਿਹਤ ਅਕਾਦਮੀ ਮਨਜੀਤ ਿਟਵਾਣਾ ਦੁਆਰਾ ਿਲਖਤ ਲਮੀ ਕਿਵਤਾ
ੰ
ੰ
ਪੁਰਸਕਾਰ (1990) ਅਤੇ ੋਮਣੀ ਪਜਾਬੀ ਕਵੀ ‘ਸਿਵਤਰੀ’ ਦਾ ਆਰਭ ਕੁਰਬਾਨੀ ਦੀ ਮੂਰਤ ਮ ਦੀ ਧੀ
ੱ
ਪੁਰਸਕਾਰ, ਪਜਾਬ ਸਟੇਟ ਭਾ ਾ ਿਵਭਾਗ ਵਲ 1990 ਨਾਲ ਭਾਵੁਕ/ਜਜ਼ਬਾਤੀ ਸ ਝ ਤ ਹੁਦਾ ਹੈ। ਮ ਦੀ ਮਮਤਾ
ੱ
ੰ
ੰ
ਿਵਚ ਿਮਿਲਆ। ਜੋ ਹਮੇ ਾ ਆਪਣੀ ਧੀ ਦੇ ਸੁਨਿਹਰੇ ਭਿਵਖ ਦੀ ਕਾਮਨਾ
ੱ
ੱ
ੰ
ੱ
ੰ
ਪਜਾਬੀ ਦੀ ਰੈਡੀਕਲ ਨਾਰੀਵਾਦੀ ਕਿਵਤਰੀ ਕਰਦੀ ਹੋਈ ਦੁਆਵ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਿਫ਼ਕਰਮਦੀ ਵੀ
ੰ
ਮਨਜੀਤ ਿਟਵਾਣਾ, ਿਜਸ ਨ ਆਪਣੇ ਕਾਿਵ-ਸਗ ਿਹ ਜ਼ਾਿਹਰ ਕਰਨ ਨਹ ਰਿਹ ਪਾ ਦੀ-
ੰ
44 ਦਸਬਰ - 2022
