Page 32 - Shabd Boond December2022
P. 32
ੰ
ਬੋਲ ਮਰਦਾਿਨਆਂ ਨਾਵਲ ਿਵਚ ਮਰਦਾਨ ਤੇ ਬਾਬੇ ਨਾਨਕ ਦੇ ਸਬਧ
ੰ
ਜਗਸੀਰ ਿਸਘ
ੰ
ੱ
ੱ
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਿਹਬ ਿਸਖ ਿਵਚ ਪਏ ਬਚੇ ਕੋਲ ਲ ਗਈ ਸੀ। ਬਚੇ ਨ ਵੇਖ ਕੇ ਉਹ ਚੁਪ
ੱ
ੰ
ੂ
ੈ
ੱ
ੱ
ੰ
ੰ
ਦੇ ਪਿਹਲ ਗੁਰੂ, ਿਸਖ ਧਰਮ ਦੇ ਕਰ ਿਗਆ ਸੀ। 'ਵੇ ਨਾਨਕ ਤੂ ਹੁਣੇ ਤ ਰ ਿਦਆਂ ਨ ਚੁਪ
ੇ
ੂ
ੱ
1
ੱ
ਉਸਰਈਏ, ਧਾਰਿਮਕ ਸਤ, ਕਰਾਉਣ ਲਗ ਿਪਆ।"
ੱ
ੰ
ਿਨਰਮਲ-ਿਨਰਛਲ ਿਵਚਾਰ ਮਰਦਾਨਾ ਬਹੁਤ ਹੀ ਭਾਗ ਾਲੀ ਅਤੇ ਿਕਸਮਤ
ਵਾਲ, ਸਮਾਜ ਸੁਧਾਰਕ, ਚ ਵਾਲਾ ਸੀ ਿਜਸ ਨ ਆਪਣਾ ਸਾਰਾ ਜੀਵਨ ਬਾਬੇ ਨਾਨਕ ਦੇ
ੇ
ਕੋਟੀ ਦੇ ਕਵੀ, ਿਕਰਤੀ ਿਕਸਾਨ ਨਾਲ ਰਿਹਿਦਆਂ ਬਤੀਤ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਬਾਬੇ ਨਾਨਕ ਦੀ ਛੋਹ
ੰ
ਅਤੇ ਿਵਿਗਆਿਨਕ ਿਦ ਟੀਕੋਣ ਦਾ ਅਨਦ ਮਾਣਿਦਆਂ ਸਾਰਾ ਜੀਵਨ ਬਾਬੇ ਦਾ ਹਮਸਫ਼ਰ
ੰ
ਦੀ ਹਾਮੀ ਭਰਨ ਵਾਲ ਮਹ ਪੁਰ ਦਾ ਜਨਮ ਰਾਏ ਭੋਇ ਦੀ ਬਣ ਕੇ ਗੁਜ਼ਾਿਰਆ। ਥੇ ਇਨ ਸਫ਼ਰ ਤੇ ਯਾਤਰਾ ਦੌਰਾਨ
ੰ
ੇ
ੰ
ੱ
ਤਲਵਡੀ ਿਵਖੇ ਮਾਤਾ ਿਤ ਪਤਾ ਦੀ ਕੁਖ ਅਤੇ ਮਿਹਤਾ ਕਾਲੂ ਮਰਦਾਨਾ ਆਪਣੀ ਿਜਿਗਆਸਾ ਨ ਪੂਰਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ
ੰ
ੂ
ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਜੇ ਅਸ ਮਰਦਾਨ ਦੇ ਇਸ ਿਜਿਗਆਸਾ ਜ ਯਾਤਰਾਵ ਦੌਰਾਨ ਮਰਦਾਨ ਤੇ
ੰ
ਜੀਵਨ ਨ ਿਵਚਾਰੀਏ ਤ ਮਰਦਾਨ ਦਾ ਜਨਮ ਵੀ ਬਾਬੇ ਨਾਨਕ ਦੇ ਕਈ ਰੂਪ ਦੇਖਣ ਨ ਿਮਲਦੇ ਹਨ। ਿਜਸ ਨ ੂ
ੂ
ੰ
ੰ
ੂ
ੰ
ੱ
ਤਲਵਡੀ ਿਵਖੇ ਮਾਤਾ ਲਖੋ ਅਤੇ ਿਪਤਾ ਬਾਦਰਾ ਦੇ ਘਰ ਵਖ-ਵਖ ਿਵਦਵਾਨ ਨ ਆਪਣੇ ਅਦਾਜ਼ ਿਵਚ ਪੇ ਕੀਤਾ
ੱ
ੱ
ੰ
ੰ
ਸਨ 1459 ਈ. ਿਵਚ ਮੁਸਲਮਾਨ ਪਿਰਵਾਰ ਦੀ ਮਰਾਸੀ ਹੈ। ਡਾ. ਸੁਰਜੀਤ ਿਸਘ ਪਛੀ ਅਨਸਾਰ :
ੰ
ੰ
ੁ
ਜਾਤੀ ਿਵਚ ਹੋਇਆ। ਉਸ ਸਮ ਡੂਮ ਜ ਮਰਾਸੀ ਜਾਤ ''ਮਰਦਾਨ ਦੇ ਪਿਹਲ ਸਾਰੇ ਭੈਣ ਭਰਾ ਮਰ ਗਏ ਸਨ।
ੇ
(ਮਿਹਤਾ ਕਾਲੂ) ਵਰਗੇ ਜਜ਼ਮਾਨ ਦੇ ਘਰ ਜਨਮ-ਿਵਆਹ ਜਦ ਮਰਦਾਨਾ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਤ ਉਸ ਦੀ ਮ ਲਖ ਨ ਪੂਰੀ
ੱ
ੰ
ਅਤੇ ਮੌਤ ਸਬਧੀ ਫਾ-ਵਜਾ ਕੇ ਹੀ ਆਪਣਾ ਜੀਵਨ ਬੇ-ਿਦਲੀ ਅਤੇ ਿਨਰਾਸ਼ਤਾ ਿਵਚ ਉਸ ਨ 'ਮਰ ਜਾਣਾ' ਭਾਵ
ੰ
ੰ
ੂ
ਿਨਰਵਾਹ ਕਰਦੀ ਸੀ। ਿਜਸ ਕਾਰਨ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਜੀ ਤੇ ਮਰ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਿਕਹਾ। ਮਰਦਾਨ ਦਾ ਪਿਹਲਾ ਨ ‘ਦਾਨਾ’
ਮਰਦਾਨ ਦਾ ਿਮਲਾਪ ਬਚਪਨ ਅਵਸਥਾ ਿਵਚ ਹੀ ਹੋ ਸੀ। ਜਦ ਰਬਾਬ ਦੀ ਮਧੁਰ ਆਵਾਜ਼ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਕਨੀ ਪਈ
ੰ
ੱ
ਿਗਆ ਸੀ। ਿਕ ਿਕ ਜਦ ਵੀ ਮਾਈ ਲਖੋ ਜ ਮਰਦਾਨ ਦਾ ਤ ਉਨ ਨ ਉਸ ਦੇ ਕੋਲ ਜਾ ਕੇ ਉਸ ਦਾ ਨ ਪੁਿਛਆ।
ੱ
ਿਪਤਾ ਆਪਣੀ ਕਾਰ-ਿਕਰਤ ਲਈ ਜਜ਼ਮਾਨ ਦੇ ਘਰ ਜ ਦੇ ਮਰਦਾਨ ਨ ਆਪਣਾ ਨ ਦਾਨਾ ਦਿਸਆ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਨ ਉਸ
ੱ
ੂ
ਤ ਮਰਦਾਨ ਨ ਵੀ ਨਾਲ ਲ ਜ ਦੇ। ਿਜਸ ਕਾਰਨ ਨ ਮਰਦਾਨਾ ਿਕਹਾ। ਿਜਸ ਦਾ ਭਾਵ ਬਹਾਦਰ ਜ ਨਾ ਮਰ
ੈ
ੰ
ੂ
ੰ
ਮਰਦਾਨਾ ਤੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਜੀ ਬਚਪਨ ਿਵਚ ਹੀ ਚਗੇ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਸੀ।'' 2
ੰ
ਿਮਤਰ ਬਣ ਗਏ : ਜਨਮ-ਸਾਖੀਆਂ ਿਵਚ ਿਜਥੇ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ ਤੇ
ੱ
ੱ
''ਉਹ ਿਦਨ ਯਾਦ ਸੀ ਜਦ ਅਮੀ ਨ ਮਿਹਤਾ ਕਾਲੂ ਦੀ ਮਰਦਾਨ ਦੇ ਸਬਧ ਨ ਇਕ ਬਾਣੀਕਾਰ ਤੇ ਰਬਾਬੀ ਤਕ
ੰ
ੂ
ੰ
ੱ
ੰ
ੰ
ੂ
ੰ
ੱ
ੱ
ਦੇਹਲੀ ਅਗੇ ਉਹਨ ਗੋਦੀ ਉਤਾਰ ਿਦਤਾ ਸੀ। ਵਡੇ ਘਰ ਸੀਮਤ ਕਰਕੇ ਰਖ ਿਦਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ ਨ ਿਸਖ
ੱ
ੱ
ੱ
ੂ
ੰ
ੱ
ੰ
ੱ
ਿਵਚ ਵੜਨ ਲਗੇ ਜੇ ਬਚਾ ਤੁਰ ਸਕੇ ਤ ਡੂਮਣੀਆਂ ਉਹਨ ੂ ਧਰਮ ਅਤੇ ਮਰਦਾਨ ਨ ਮੁਸਲਮਾਨ ਧਰਮ ਨਾਲ ਜੋੜ ਕੇ
ੱ
ੂ
ੰ
ੰ
ਉਤਾਰ ਦ ਦੀਆਂ ਸਨ। ਅਮੀ ਕਿਹਦੀ ਸੀ, ਤੁਰਦੇ ਬਚੇ ਨ ੂ ਦੇਿਖਆ ਜ ਦਾ ਹੈ। ਥੇ ਮਡ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ ਅਤੇ ਮਰਦਾਨ
ੰ
ੱ
ੰ
ੰ
ਵੇਖ ਕੇ ਾਹ ਦਾ ਿਦਲ ਨਰਮ ਪੈ ਜ ਦਾ ਏ। ਉਹ ਦੇਹਲੀ ਦੇ ਸਬਧ ਰਾਹ ਸਮਕਾਲ ਸਮ ਦੀਆਂ ਇਨ ਧਾਰਿਮਕ ਜ
ੰ
ੰ
ੂ
ਫੜ ਰੋਣ ਲਗ ਿਗਆ ਸੀ। 'ਆਜਾ ਤੈਨ ਕਾਕਾ ਿਦਖਾਵ ।' ਸਮਾਿਜਕ ਕੁਰੀਤੀਆਂ ਪਰ ਹੀ ਕਟਾਕਸ਼ ਨਹ ਕਰਦਾ
ੱ
ੰ
ੂ
ੰ
ੰ
ਅਮੀ ਉਹਨ ਗਲੀ ਫੜ ਅਦਰ ਮਾਤਾ ਿਤ ਪਤਾ ਦੀ ਗੋਦੀ ਬਲਿਕ ਇਨ ਿਮਥ ਨ ਤੋੜਦਾ ਹੋਇਆ ਧਾਰਿਮਕ
ੰ
ੰ
ੱ
ੂ
30 ਦਸਬਰ - 2022
ੰ
