Page 33 - Shabd Boond December2022
P. 33
ੰ
ੂ
ੱ
ਕਟੜਤਾ ਿਵਚ ਫਸੇ ਉਨ ਸਾਿਹਤਕਾਰ ਨ ਆਪਣੇ ਕਲਾਵੇ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ ਤੇ ਮਰਦਾਨਾ ਆਪਣੇ ਸਮਕਾਲ ਸਮ
ਿਵਚ ਲਦਾ ਹੈ। ਿਜਨ ਨ ਮਰਦਾਨ ਵਰਗੇ ਮਹਾਨ ਨਾਇਕ ਦੌਰਾਨ ਔਰਤ ਦੀ ਸਿਥਤੀ ਦਾ ਹੀ ਨਹ ਬਲਿਕ
ਨ ਸੀਮਤ ਕਰਕੇ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਥੇ ਨਾਵਲਕਾਰ ਬਾਬਾ ਜਾਗੀਰਦਾਰੀ, ਸਾਮਤਵਾਦੀ ਵਰਗ ਦਾ ਿਵਰੋਧ ਕਰਦੇ ਹੋਏ
ੰ
ੂ
ੰ
ਨਾਨਕ ਤੇ ਮਰਦਾਨ ਦੇ ਸਬਧ ਨਾਲ ਪੁਰਾਣੇ ਸਮਾਜ ਦੇ ਮਨਖੀ ਿਵਅਕਤੀਤਵ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਮਾਨਵਵਾਦੀ
ੰ
ੰ
ੁ
ੱ
ੰ
ੂ
ੰ
ੂ
ੱ
ਸਮੁਚੇ ਢ ਚੇ ਨ ਤੋੜ ਕੇ ਇਕ ਨਵ ਸਮਾਜ ਨ ਿਤਆਰ ਿਦ ਟੀਕੋਣ ਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਿਕ ਿਕ ਉਸ ਸਮ ਹਰ
ੰ
ਕਰਨ ਦਾ ਯਤਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਿਜਸ ਿਵਚ ਿਹਦੂ ਤੇ ਜਾਗੀਰਦਾਰੀ ਜ ਧਾਰਿਮਕ ਵਰਗ ਆਪਣੀ ਧਾਰਿਮਕ,
ੱ
ਮੁਸਲਮਾਨ ਇਕ-ਦੂਜੇ ਦੇ ਿਵਰੋਧੀ ਸਨ ਅਤੇ ਜਾਤ-ਪਾਤ, ਸਮਾਿਜਕ, ਨਿਤਕ ਮਹਤਤਾ ਗਵਾ ਚੁਿਕਆ ਸੀ। ਹਰ ਵਡੇ
ੱ
ੱ
ੱ
ੰ
ਛੂਤ-ਛਾਤ ਆਿਦ ਬਦ ਿਵਚ ਫਸੇ ਹੋਏ ਸਨ। ਥੇ ਬਾਬਾ ਜਾਗੀਰਦਾਰੀ ਜ ਾਸਕ ਦੁਆਰਾ ਛੋਟੇ ਿਕਸਾਨ ,
ੱ
ਨਾਨਕ ਇਕ ਖਤਰੀ ਅਤੇ ਮਰਦਾਨਾ ਇਕ ਮੁਸਲਮਾਨ ਮੁਜ਼ਾਿਰਆਂ ਦਾ ਹਰ ਪਖ ਤ ੋ ਣ ਕੀਤਾ ਜ ਦਾ ਸੀ। ਬਾਬਾ
ੱ
ੰ
ੰ
ਜਾਤ-ਪਾਤ ਤ ਪਰ ਠ ਕੇ ਆਪਣੇ ਸਬਧ ਰਾਹ ਸਰਬ ਨਾਨਕ ਤੇ ਮਰਦਾਨਾ ਦੂਰ ਦਰ ੀ, ਕ ਤੀਕਾਰੀ ਅਤੇ
ਸ ਝੀਵਾਲਤਾ ਦੀ ਨ ਹ ਰਖਦੇ ਹੋਏ ਸਭ ਦੀ ਸ ਝੀ ਬੋਲੀ ਸਮਾਜ ਸੁਧਾਰਕ ਿਦ ਟੀ ਰਾਹ ਇਨ ਰੋਗੀਆਂ ਨ ਜੜ ਤ
ੱ
ੰ
ੂ
ਰਾਹ ਆਪਣੇ ਿਵਚਾਰ ਪ ਗਟ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਸਮਾਜ ਿਵਚ ਪੁਟਣ ਦੇ ਹਾਮੀ ਹਨ, ਿਜਹੜੇ ਸਮਾਜ ਨ ਘੁਣ ਵ ਗ ਿਵਚ
ੱ
ੂ
ੰ
ਫੈਲੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਕੁਰੀਤੀਆਂ ਦਾ ਿਵਰੋਧ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਿਵਚ ਖਾ ਰਹੇ ਸਨ। ਥੇ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ ਆਪਣੀ ਬਾਣੀ
ਦੌਰਾਨ ਕਈ ਸਵਾਲ ਵੀ ਖੜੇ ਹੁਦੇ ਹਨ ਿਜਨ ਿਵਚ ਸਭ ਤ ਰਾਹ ਅਤੇ ਮਰਦਾਨਾ ਆਪਣੀ ਰਬਾਬ ਦੇ ਤਰਾਿਨਆਂ
ੰ
ੱ
ੰ
ਵਡਾ ਸਵਾਲ ਔਰਤ ਦੀ ਤ ਾਸਦੀ ਦਾ ਸੀ ਿਜਥੇ ਿਹਦੂ ਰਾਹ ਆਵਾਜ਼ ਉਠਾ ਦੇ ਹੋਏ ਸਮੁਚੀ ਜਾਗੀਰਦਾਰੀ ਜ
ੱ
ੱ
ੰ
ੰ
ੂ
ਾਸਤਰ ਇਸਤਰੀ ਨ ਵੇਸਵਾ, ੂਦਰ ੇਣੀ ਿਵਚ ਿਗਣਦੇ ਸਾਮਤਵਾਦੀ ਿਵਵਸਥਾ ਪਰ ਕਟਾਖ ਕਰਦੇ ਹਨ :
ੰ
ਸਨ। ਿਜਸ ਦਾ ਅਰਥ ਸਾਫ਼ ਸੀ ਿਕ ਔਰਤ ਨ ਆਪਣੇ ''ਲਾਹੌਰ ਦੇ ਬੁਰਜ਼ ਕੋਲ ਲਘਦਾ ਇਹ ਰਸਤਾ ਕੁਝ
ੰ
ੂ
ੱ
ੰ
ਅਿਧਕਾਰ ਪ ਾਪਤ ਕਰਨ ਦਾ ਕੋਈ ਹਕ ਨਹ ਅਤੇ ਇਹੋ ਿਜਹੇ ਸਵਾਦ ਸੁਣਾ ਿਰਹਾ ਸੀ। ਚੀਆਂ- ਚੀਆਂ
ਜਾਗੀਰਦਾਰੀ ਿਨਜ਼ਾਮ ਿਵਚ ਤ ਔਰਤ ਨ ਿਸਰਫ਼ ਭੋਗ ਦੀਵਾਰ ਿਵਚ ਿਜਥੇ ਮਿਹਲ ਮੁਨਾਿਰਆਂ ਕੋਲ ਲਘਦੇ ਲਕ
ੂ
ੰ
ੱ
ੋ
ੰ
ੰ
ਿਵਲਾਸ ਹੀ ਮਿਨਆ ਜ ਦਾ ਸੀ। ਥੇ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ ਤ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸਜਮ ਨਾਲ ਬੋਲ ਰਹੇ ਸਨ। ਬਾਬੇ ਨ ਆਪਣੀ
ੰ
ੰ
ੱ
ਮਰਦਾਨਾ ਵੇਸਵਾਵ ਦੇ ਮਦਰ ਿਵਚ ਪਰਵੇਸ਼ ਕਰਕੇ ਇਨ ਆਵਾਜ਼ ਨਾਲ ਸੁਰ ਛੇੜੇ ...। ਨਾਲ ਵਜਦੀ ਰਬਾਬ ਸੁਣ ਕੇ
ੰ
ੋ
ੱ
ੱ
ਿਮਥ ਨ ਤੋੜਦੇ ਹਨ : ਲਕ ਸਮਝਣ ਲਗੇ ਕੋਈ ਦਰਬਾਰੀ ਗਾਇਕ ਹੋਣਗੇ, ਜੋ
ੂ
ੱ
ੇ
ੇ
"ਅਗੇ ਿਕਥੇ ਜਾਣਾ ਏ?" ਸਾਧ ਦੇ ਟੋਲ ਨ ਗਲ ਸੁਆਲ ਤ ਿਕਲ ਤ ਪਿਹਲ ਹੀ ਕਸੀਦੇ ਪੜ ਨ ਲਗੇ ਪਏ ਨ। ਪਰ ਜਦ
ੱ
ੱ
ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਪਰ ਜਾਣਕਾਰੀ ਕੁਝ ਹੋਰ ਿਦਤੀ ਸੀ। ਇਸ ਤ ਬਾਬੇ ਦੇ ਇਹ ਬੋਲ ਲਕ ਦੇ ਕਨੀ ਪਏ ਤ ਉਹ ਅਗੇ ਿਪਛੇ
ੱ
ੰ
ੱ
ੱ
ੋ
ੱ
ਅਗੇ ਕੋਈ ਿਪਡ ਨਹ । ਅਗੇ ਵੇਸਵਾਵ ਦਾ ਮਦਰ ਹੈ। ਹੋਣ ਲਗੇ। ਇਨ ਦੀਵਾਰ ਕੋਲ ਪਿਹਲ ਤ ਕੋਈ ਇਹੋ
ੱ
ੰ
ੱ
ੰ
ੰ
ੰ
ੌ
ਲਾਹੌਰ ਦੀਆਂ ਸਭ ਵੇਸਵਾਵ ਆਪਣੀਆਂ ਵਡਾਹਨ ਨ ੂ ਿਜਹਾ ਫ਼ਕੀਰ ਲਿਘਆ ਨਹ ਜੋ ਗਾ-ਗਾ ਕੇ ਚੁਣਤੀ ਦੇ
ਯਾਦ ਕਰਨ ਲਈ ਇਥੇ ਮਥਾ ਟੇਕਣ ਆ ਦੀਆਂ ਨ। ਇਨ ਿਰਹਾ ਹੋਵੇ।
ੱ
ੱ
ੰ
ੰ
ੂ
ੱ
ੰ
ੰ
ਿਦਨ ਿਵਚ ਉਹ ਮਰਦ ਨ ਨੜੇ ਨਹ ਢੁਕਣ ਿਦਦੀਆਂ। ਰਗ ਹਸਿਹ ਰਿਗ ਰੋਵਿਹ ਚੁਪ ਭੀ ਕਿਹ ਜਾਿਹ ॥
4
ਿਫਰ ਗਲ ਉਸ ਨ ਸੁਆਲ ਨਾਲ ਖ਼ਤਮ ਕਰ ਿਦਤੀ, 'ਅਗੇ ਪਰਵਾਹ ਨਾਹੀ ਿਕਸੇ ਕੇਰੀ ਬਾਝੁ ਸਚੇ ਨਾਹ।।
ੱ
ੱ
ੱ
ੱ
ੰ
ੰ
ਿਕਥੇ ਜਾਣਾ ਏ?" ਮਰਦਾਨ ਨ ਅਗੇ ਵੇਿਖਆ, ਬਾਬੇ ਦੇ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ ਤੇ ਮਰਦਾਨ ਨ ਆਪਣੇ ਸਬਧ ਰਾਹ
ੱ
ੰ
ਪੈਰ ਹੇਠ ਇਕ ਮੋੜ ਿਸਧਾ ਹੋ ਿਰਹਾ ਸੀ। ਸਾਹਮਣੇ ਮਦਰ ਕੀ ਿਹਦੂ, ਕੀ ਮੁਸਲਮਾਨ, ਕੀ ਜੋਗੀ ਸਭ ਿਵਚ ਆਪਣੀ
ੰ
ੱ
3
ੰ
ਦੀਆਂ ਕਧ ਿਦਸੀਆਂ।'' ਿਵਚਾਰਧਾਰਾ ਨ ਰਿਖਆ ਤ ਿਕ ਸਰਬ-ਸ ਝੇ ਕਮ ਦੀਆਂ
ੰ
ੰ
ੂ
ੱ
ਦਸਬਰ - 2022 31
ੰ
