Page 50 - Untitled-1
P. 50
ां
े
े
े
ु
े
े
े
ु
ां
े
े
ू
े
ू
पध्दतीन सवक्षण कल्यानतर दहरी तटबदीच पराव वदसन आल आहत. यथन
े
े
े
पठाराचा बराचसा भाग दृष्टीपथात यत अस. लोहगढाच लढाईछॎया
ै
े
े
ां
े
ु
ै
मदानाभोवतीछॎया ५२ बरुजापकी बरचस सध्याही वदसतात. अनक
े
े
ु
े
ां
ां
े
ू
टकडयाभोवतालची दहरी तटबदीही लक्षात यत. एका बाजला तीव्र उतार
ु
े
ू
ां
ू
आवण दसऱ्या बाजला लागनच मारकडा नदीचा प्रवाह असलल्या या भागावर
े
ू
े
ै
ववजय वमळववण कठीणच होत. शीख सऩॎयाला वकल्ल्याछॎया मागील भागातन
ू
े
ु
े
ू
े
यॎहणजच नहानला लागन असलल्या भागातन रसद परवठा होत अस.
ां
े
े
ां
े
े
े
नानहरी राखीव वनक्षत्रामध्य दगडानी बनववलल्या अडथळ्याच अवशर्
े
ा
े
ू
े
आढळल आहत. हा लोहगढ वकल्ल्याचा दवक्षणपव भाग आह आवण वकल्ल्याछॎया
े
ू
ू
आक्रमक बाजला स्तस्थत आह. भौगोवलक दृष्ट्ट्या हा भाग खोल असन हरयाणा
े
ां
ू
े
राज्यातील जाफरापर जाफ्री या गावी जाणाऱ्या स्तखडीमध्य स्तस्थत आह. राखीव
े
ु
े
े
े
ु
े
े
वन क्षत्र कोटला यथही परातत्वीय पराव आढळल आहत. कोटलाछॎया डोांगरावर
ां
े
े
ू
े
े
आवण लागन असलल्या वहमाचल प्रदशातील भागामध्य टकडयावर आवण
े
ू
े
े
े
े
ां
चक्कीछॎया काही भागामध्य अवधक प्रमाणात तटबदी वदसन यत. यामध्य अस
े
ां
ां
े
ू
ु
ै
ू
े
वदसन आल आह की बणजारा शीख सवनकाच स्वयपाकघर आवण इतर मलभत
े
े
ै
ां
ां
ु
ां
गरजाकररता आवश्यक गोष्टी उचावर असत, जण कऱून त्या मघल सऩॎयाछॎया
े
आवाक्ाछॎया बाहर रहात.
े
ां
े
ू
ां
े
ां
े
साघोली महसल राज्यातील उचावरील प्रदशामध्य तटबदीच अस वढगाऱ्याछॎया
े
ां
े
े
ू
स्वरुपात अवशर् आढळल आहत. या भागाला लागन वाहणाऱ्या ओहळाछॎया
े
े
ू
े
े
ां
पात्रामधन ववववध आकाराछॎया दगडगोटयाचा खच पडलला आह. यथही
ां
ां
ू
ु
ां
ु
बाधकाम करताना चनखडी आवण सरखीचा बधक यॎहणन उपयोग करण्यात
ां
े
ू
े
े
े
े
े
े
आलला आह. या भागात अनक पदरी तटबदी कलली वदसन यत कारण हा
ु
े
ू
ां
ु
भाग वकल्ल्याचा समोरील भाग असन मघलाछॎया हल्ल्याला प्रवण होता. त्यामळ
ां
े
ु
ू
ां
ु
मघलाछॎया जगातील उत्तमोत्तम तोफाछॎया मा-यापढ वटकन राहण्याकररता ही
व्यवस्था करण्यात आली असावी.
ां
ां
ां
ां
ां
े
इवतहासकार डॉ. हरवजदरवसग वदलगीर यानी एस. जनलवसग याछॎयासोबत
े
ु
े
ां
लोहगढ वकल्ल्याला भट वदली तव्हा त्यानी स्वत: ववभाग १६ मधील बरुज
ु
े
ु
े
आवण टहळणी बरुजाची तपासणी कली होती. या परातन वठकाणी सद्यस्तस्थतीत
े
ा
े
ु
ां
े
े
ां
े
ू
बरुजाचा पाया यॎहणज कवळ दगडाचे दोन थर असल्याच वदसन यत. उवरीत
ां
े
े
े
ु
रचना मघलानी नष्ट कऱून टाकली आह. सी-२ या सक्टरला भट वदली
े
े
े
े
त्यावळी अस लक्षात आल की हा भाग वकल्ल्याछॎया १० वकलोमीटर आतमध्य
े
ू
ू
ू
ू
ां
े
आह आवण वकल्ल्याछॎया समोरील बाजपासन खपच दर अतरावर आह. शीख
े
े
े
ू
ु
ै
सऩॎयाचा रसद परवठा ववभाग यथ आढळन आला आह.
े
े
े
ु
े
ां
े
े
तटाच अवशर् वकल्ल्याछॎया सक्टर १७ मध्य ही आढळल आहत. मघलाछॎया
े
ु
े
ां
व्यूहरचनछॎया दृष्टीन हा भाग अत्यत महत्वाचा होता कारण हा वकल्ल्याचा पढील
ां
े
ां
े
े
े
भाग आह. यथील वभतीची रुदी दोन ते अडीच मीटर इतकी आह. यथील
े
ां
े
े
गवडीकामामध वनयवमत, चौरस आकाराच, ताशीव दगड वापरण्यात आल
ु
ां
े
ां
े
ु
े
े
होत. तसच साध्या मध्य चनखडी आवण सरखी ववटाचा समावश करण्यात
े
आला आह.
27
