Page 110 - Untitled-1
P. 110
ां
ा
ां
े
ां
े
त्यानी नहमीच वचत्त्ाप्रमाण जगलातील माग अवलवबला, लपत छपत जात.
ु
ू
ू
े
े
े
ां
े
जव्हा जव्हा शत्र त्याछॎया टप्प्यात यत अस ते त्यावर तटन पडत. असरार-
ा
े
े
े
े
ां
ए-समादीच समकालीन लखक बदावसग आवण त्याछॎया खालसा फौजच वणन
ां
ां
ु
ां
ां
े
करताना त्यास वसहाची आवण वचत्त्ाची उपमा दतात. त्याछॎयानसार, “ते
े
े
ां
े
े
वसहासारख बलाढय हत्तीछॎया पाठीवर झपावत आवण हौद्यामध्य बसलल्यास चीत
ां
े
े
े
करीत आवण वचत्त्ाछॎया चपळाईन अस काही पळत की अगदी वगवान घोडा
ां
ै
े
े
े
ु
दखील त्याचा पाठलाग कऱू शकत नस. मघल सऩॎय वदवसा उजडी आक्रमण
े
ू
ै
करीत अस आवण शीख ते परतवन लावत असत. शीख सऩॎय गवनमी
ां
े
ां
ु
े
े
े
ु
काव्यामध्य तरबज असल्यान ते मघलावर अधारात आक्रमण करीत, यामळ
ू
ां
े
ु
ां
ु
े
ां
मघलाचे फारच नकसान होत अस. वशखानी कधीच शत्रला रात्री शातपण
ां
े
ू
स्वस्थता लाभ वदली नाही. टकडयावर ववववध वठकाणी दीपस्तभ स्थावपत
े
े
े
े
ां
करण्यात आल होत. या दीपस्तभाजवळ पाण्याच तळ कऱून त्यावर कापसाछॎया
े
ु
े
े
ु
े
ू
ै
सरकी पटवन द्यायच यामळ मघल सऩॎयावर गवनमी काव्यान हल्ला करणाऱ्या
े
ै
ा
ां
ा
शीख सवनकाना हालचाल करण्यास मागदशन होईल इतका उजड व्हायचा.
ां
े
ु
ू
ां
ै
रात्रीछॎयावळी मघल सऩॎयाची दाणादाण उडवन वदल्यावर याच दीपस्तभाछॎया
ा
ां
ा
मागदशनात ते आपापल्या ठाण्यावर पोहोचत असत. मोहम्मद कावसम
ु
ु
े
ु
ां
ां
े
औरगाबादी अनसार, “खान खानान आवण मघल राजपत्र याच मत होत की
े
४१
ां
ां
े
एक वर्ापक्षा कमी कालावधीत लोहगढ वजकण शक्च नाही.
ु
ै
शीख ऩॎयाला शस्त्ास्त् व र द परवठा
ा
ु
गरु हर राय सावहब, (सन १६४५-१६५८, ), १३ वर् लोहगढ
े
ां
पररसरात थापल जवळ वास्तव्य कऱून होत. त्यादरयॎयान त्यानी धाऩॎयाची
ूां
े
े
े
व्यवस्तस्थत कोठार तसच युध्दाछॎया वळी लागणाऱ्या इतर वस्तची कोठार े तयार
े
े
े
े
ां
कऱून घतली होती. त्याचे योजना आखण्याच, व्यवहारी दृष्टीकोनान, उत्साहान
ा
े
ा
े
े
ां
े
े
े
ू
आवण सपण उजन काय वसध्दीस नण्याच कसब ववलक्षण होत. लोहगढाच
े
े
ु
ा
े
ां
ां
े
ां
ु
े
े
े
बाधकाम सरु असताना त्यानी अववरतपण, चातयान, उदारतन, दखरखीच
ां
े
े
े
ु
काम कल. गरु हर राय सावहब याना मानवतबद्दलची वास्तववक जाण होती.
े
ां
तसच लोहगढाछॎया बाधकामा कररता लागणारा कच्चा माल वमळवण्या बरोबरच
ां
ृ
े
ां
े
े
े
ां
वशखामध्य लढवय्याची चतना जागती करण्याच, त्याछॎयामध्य वजकण्याची वजदद
े
ां
ां
े
ा
े
े
वनमाण करण्याच काम त्यानी कल. शरीराछॎया जडणघडणीपक्षा सुध्दा त्यानी
ु
े
मानवसक गणवत्ता जोपासली. यॎहणजच सामाऩॎय व्यवहार ज्ञान, काय शक्
े
े
ां
े
आह आवण काय नाही हे जाणण्याच ज्ञान त्यानी वदल. युध्दासाठी आवश्यक
े
े
ु
े
े
असणार खर ज्ञान यॎहणज प्रदशाची भौगोवलकता, हालचाल आवण परवठा
ां
ै
ां
ु
याबाबत शीख सऩॎयाला मावहती होती आवण या गणाची वशखाना लोहगढावर
ां
ु
मघलाचा सामना करण्यास मदत झाली.
ां
ां
े
ां
भाई लखी राय बणजारा याचा ताडा (व्यापारी ताडा) मानवतछॎया
ू
े
े
े
ू
दृष्टीन ववरुध्द पक्षाला दखील अन्नधाऩॎय आवण इतर वस्त तसच वाहतक व्यवस्था
ु
ां
ां
े
परववत असत. पररणाम असा होत अस की त्याछॎया ताडयाला अगदी अभय
े
े
ां
प्राप्त अस. परस्पर ववरोधी लढणाऱ्या सना त्याछॎयावर हल्ला करत नसत.
े
े
े
े
ां
े
े
ा
(आज जस रड क्रॉस सस्थला सवत्र अभय आह तसच काहीस.) मग ते
87
