Page 10 - Untitled-1

प्रस्तावना

ु
लोहगढ-खालसा राजधानी (सध्याचा हरयाणामधील यमना नगर वजळॎहा
े
ै
ां
) यॎहणज शीख इवतहासातील अत्यत महत्वाछॎया वठकाणापकी एक होय. याच
ां
ू
े
ां
वठकाणाऺून सन १७१० ला महान शीख सनापती - बाबा बदावसग बहादर
ें
ां
ां
ा
यानी वशखाछॎया सावभौमत्वाचा झडा फडकववला होता. नवीन ऐवतहावसक
ां
ु
ां
ां
े
ा
प्रवतवबबात्मक सशोधन, पराव, वास्तव आवण त्याचा अन्वयाथ लावण्याछॎया
े
े
े
ां
े
र
े
स्तियोमटीक तत्रान [इवतहासाछॎया अभ्यासाकररता व इतर क्षत्रामध्य (जस की
ां
े
ा
े
ां
े
े
अथशाहॎथॎर, डटा प्रोसवसग, सास्तख्यकी इत्यादी) ववकवसत कलल्या पध्दती
े
वापरण ] शीख आवण लोहगढ वकल्ला-खालसा राजधानी याबाबत अगदी
े
े
ां
नवीन इवतहास समोर आणला आह.हे सशोधन कवळ शीख इवतहासाकररताच
ू
ा
ां
े
े
नाही तर जागवतक इवतहासामध्य नवीन सक्षम सदभ यॎहणन वापरता यईल.
ां
े
े
शीख इवतहासाचा मागोवा घत आयॎही लोहगढ वकल्ल्यापयत यऊन पोहोचलो.
े
े
ां
े
ां
ू
आयॎहाला तीन लोहगढ वकल्ल आढळन आल, ज्याच बाधकाम वववभन्न
े
ु
े
ां
ां
ू
ु
े
कालावधीमध्य शीख गरुकडन करण्यात आल होत. शीख गरुछॎया
े
ा
ा
ां
े
मागदशनाखाली अजहॎथॎर लोहगढ वकल्ल्याच बाधकाम होण्यास ७०-८० वर्
ु
े
े
ें
लागली असावी. लोहगढाच मख्य कद्र ७००० एकर पक्षा जास्त पररसरात
ां
ु
ां
ु
ू
असन आताछॎया यमनानगर, अबाला आवण पचकला यातील डझनावारी
ां
ां
ां
ा
े
े
वशवावलक पवत रागा वकल्ल्यान आवण चौक्ानी व्यापल्या आहत. प्रचड
ै
े
े
ु
ां
ै
ू
मघल सऩॎयाछॎया आक्रमणाला तोांड दता याव यॎहणन इद्री, लाडवा, बाबन,
ू
ु
ां
शहाबाद, बरारा, अबाला, शाहाजादपर, जगधरी, सदौरा, मस्तफाबाद,
े
ां
ू
े
रायपर रानी आवण वपजौर यथ गढया उभारण्यात आल्या होत्या. स्थावनक
ु
ु
ु
ु
ां
े
जनतवर अनस्तन्वत अत्याचार करणाऱ्या मघलाछॎया जलमशाहीला मळासकट
ु
ू
ू
े
े
ा
े
ू
उपटन टाकन उप-महाव्दीप मक्त करण्याछॎया हतन हे सव करण्यात आल
े
होत.
ू
असा हा अजहॎथॎर वकल्ला बनववण्याकररता खप मोठया वनधीची
ु
े
ा
े
े
े
आवश्यकता होती आवण बणजारा तसच लबाना समाजान वनमाण कलली
ां
सामावयक सपत्ती, हा वनधी उभारण्याकररता वापरण्यात आली. परकीय
ु
ू
ां
जोखडातन भारतीय उपमहाद्वीप मक्त करण्याकररता ताडयानी (व्यापार
ां
े
ां
े
करणाऱ्या बणजारा लोकाचा तळ जथ ठोकला जायचा त्यास ताडा यॎहणतात,
ू
ां
े
े
े
े
े
ा
आता तथ गाव वसली आहत) सपण भारतीय उप-महाव्दीपात ववशर् प्रयत्न
ा
ा
े
ा
कऱून वनधीची उभारणी कली. अठराव्या शतकाछॎया पूवाधात जागवतक आवथक
े
ु
ां
े
े
व्यवस्थमध्य मघलाची टक्कवारी २४.४% होती आवण बणजारा शीख या
े
ां
े
े
ु
े
ा
अथव्यवस्थचा कणा होत. हे बणजारा व्यापारी इतक श्रीमत होत की मघल
े
ां
े
साम्राज्यान त्याना ववववध वठकाणी ’मनसबी’ बहाल कल्या होत्या. बणजारा
ां
े
े
ा
ा
े
ां
समाज दशातील सवात श्रीमत समाज होता तसच त्याछॎयाकड राजकीय सामर्थ्
े
ां
े
े
ां
े
े
दखील होत. त्याची दशभक्ती ही एकमवास्तव्दतीय आह. त्यानी लोहगढ
े
ु
े
ां
े
े
ा
ू
वकल्ल्याच उवद्दष्ट पण करण्याकररता अत्यत हुशारीन आवण गप्तपण, अनक
े
े
ु
े
े
दशक काम कल. यातही भाई लखी राय बणजारा हा प्रमख नता होता आवण