Page 31 - final may 2022 sb 26.05.22.cdr
P. 31
ੰ
ੰ
ਗਤੀ ੀਲ ਅਤੇ ਪਿਰਵਰਤਨ ੀਲ ਵਰਤਾਰਾ ਹੈ। ਜਦ ਵੀ ਿਵਚ ਸਿਹਜ ਰੂਪ ਿਵਚ ਹੁਦੀ ਰਿਹਦੀ ਹੈ। ਹਰ ਇਕ
ੰ
ੋ
ੱ
ਕੋਈ ਸਿਭਆਚਾਰ ਦੂਜੇ ਸਿਭਆਚਾਰ ਦੇ ਸਪਰਕ ਿਵਚ ਭੂਗੋਿਲਕ ਿਖ਼ਤੇ ਦੇ ਲਕ ਆਪੋ ਆਪਣੇ ਪ ਿਕ ਿਤਕ
ੁ
ੋ
ਆ ਦਾ ਹੈ ਤ ਉਹ ਸੁਚੇਤ-ਅਚੇਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਉਨ ਦੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਅਤੇ ਚੌਿਗਰਦੇ ਦੀਆਂ ਲੜ ਅਨਸਾਰ ਆਪਣੀ
ਪ ਭਾਵ ਨ ਗ ਿਹਣ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਿਕ ਿਕ ਪਿਰਵਰਤਨ ਿਕਰਤ ਦੇ ਇਿਤਹਾਸਕ ਅਮਲ ਦੁਆਰਾ ਆਪੋ ਆਪਣੇ
ੂ
ੰ
ੇ
ਪ ਿਕਰਤੀ ਦਾ ਿਨਯਮ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਜੇ ਜੀਵਨ ਦੇ ਿਕਸੇ ਵੀ ਿਨਆਰੇ ਤੇ ਿਨਵੇਕਲ ਸਿਭਆਚਾਰ ਦਾ ਿਨਰਮਾਣ ਕਰਦੇ
3
ਖੇਤਰ ਜ ਪੜਾਅ ਤੇ ਖੜੋਤ ਆ ਜਾਵੇ ਤ ਇਹ ਹਨ।''
ੰ
ਗਧਲਪਣ ਦੀ ਿਨ ਾਨੀ ਹੈ ਿਕ ਿਕ ਵਿਹਦੇ ਪਾਣੀ ਹੀ ਸਿਭਆਚਾਰਕ ਰੂਪ ਤਰਣ ਦਾ ਪ ਮੁਖ ਆਧਾਰ
ੰ
ੇ
ੱ
ੰ
ੰ
ਹਮੇ ਾ ਿਨਰਮਲ ਹੁਦੇ ਹਨ। ਇਸੇ ਤਰ ਹਰ ਸਿਭਆਚਾਰ ਭਾ ਾ ਹੀ ਹੁਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਵੀ ਮਿਨਆ ਜ ਦਾ ਹੈ ਿਕ
ੰ
ੰ
ਿਵਚ ਭਾਵ ਉਹ ਿਕਨ ਵੀ ਅਮੀਰ ਿਵਰਸੇ ਦਾ ਮਾਲਕ ਿਕ ਭਾ ਾ ਿਵਚ ਆਪ-ਹੁਦਰੇਪਣ ਦਾ ਗੁਣ ਹੁਦਾ ਹੈ। ਆਪਣੇ
ੰ
ਨਾ ਹੋਵੇ, ਸਮ ਦੇ ਬੀਤਣ ਨਾਲ ਕੁਝ ਰੂੜ ਹੋ ਚੁਕੀਆਂ ਇਸੇ ਗੁਣ ਸਦਕਾ ਕੋਈ ਭਾ ਾ ਜਦ ਦੂਜੀਆਂ ਭਾ ਾਵ ਦੇ
ੱ
ੋ
ੰ
ੂ
ਮਾਨਤਾਵ ਨ ਿਤਆਗਣ ਦੀ ਲੜ ਹੁਦੀ ਹੈ ਿਜਹੜੀਆਂ ਸਪਰਕ ਿਵਚ ਆ ਦੀ ਹੈ ਤ ਉਨ ਦੇ ਬਦ ਸੁਤੇ-ਿਸਧ
ੰ
ੰ
ੇ
ਅਗਲਰੇ ਿਵਕਾਸ ਲਈ ਰੁਕਾਵਟ ਬਣਦੀਆਂ ਹੋਣ ਇਸ ਹੀ ਉਸ ਿਵਚ ਾਮਲ ਹੋ ਜਾਣੇ ਸੁਭਾਿਵਕ ਹਨ। ਭਾ ਾ ਰਾਹ
ਤਰ ਸਿਭਆਚਾਰ ਉਹ ਸਕਲਪ ਹੈ ਿਜਸ ਨ ਹਰ ਪੀੜ ੀ ਹੀ ਸਿਭਆਚਾਰਕ ਕਦਰ -ਕੀਮਤ , ਨਿਤਕ ਮੁਲ ,
ੂ
ੰ
ੰ
ੱ
ੰ
ੁ
ਆਪਣੇ ਇਿਤਹਾਸਕ ਪ ਸਗ ਅਨਸਾਰ ਨਵ ਿਸਿਰ ਰੀਤੀ-ਿਰਵਾਜ , ਰਿਹਣ-ਸਿਹਣ, ਿਰ ਤੇ-ਨਾਿਤਆਂ,
ੰ
ਘੋਖਦੀ, ਪਰਖਦੀ ਅਤੇ ਅਪਣਾ ਦੀ ਹੈ। ਜਦ ਿਕਸੇ ਿਵ ੇ ਖਾਣ-ਪੀਣ, ਵਰਤ -ਿਵਹਾਰ ਨ ਿਵਅਕਤ ਕੀਤਾ ਜ ਦਾ ਹੈ।
ੂ
ੇ
ੱ
ਭੂਗੋਿਲਕ ਿਖ਼ਤੇ ਦੇ ਆਲ-ਦੁਆਲ ਪਦਾਰਥਕ ਡਾ. ਨਾਹਰ ਿਸਘ ਨ ਵੀ ਭਾ ਾ ਦੀ ਮਹਤਤਾ ਬਾਰੇ ਿਵਚਾਰ
ੱ
ੇ
ੰ
ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਵਾਪਰਦੀਆਂ ਹਨ ਤ ਉਨ ਦੇ ਪ ਭਾਵ ਪ ਗਟਾ ਿਦਆਂ ਿਕਹਾ ਹੈ:
ਸਦਕਾ ਸਿਭਆਚਾਰਕ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਵਾਪਰਨੀਆਂ ਵੀ ਮਨਖ ਭਾ ਾ ਦੁਆਰਾ ਆਪਣੇ ਪ ਿਕਰਿਤਕ ਅਤੇ
ੱ
ੁ
ੰ
ੰ
ਲਾਜ਼ਮੀ ਹਨ ਿਕ ਿਕ ਲਕ ਮਨ ਭੌਿਤਕ ਤਬਦੀਲੀ ਨ ੂ ਮਾਨਵੀ ਸਸਾਰ ਦੇ ਵਰਤਾਿਰਆਂ ਦਾ ਸਕਲਪੀਕਰਨ
ੋ
ੰ
ੰ
ੁ
ੱ
ੁ
ਜਲਦੀ ਕਬੂਲ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸੇ ਅਨਸਾਰ ਉਸ ਦਾ ਕਰਦਾ ਆਇਆ ਹੈ। ਮਨਖ ਆਪਣੀ ਸਦੀਆਂ ਲਮੀ
ਤੌਰ-ਤਰੀਕਾ, ਸਲੀਕਾ, ਰਿਹਣ-ਸਿਹਣ, ਖਾਣ-ਪੀਣ, ਇਿਤਹਾਸਕ ਯਾਤਰਾ ਿਵਚ ਪੀੜ ੀਦਰ ਪੀੜ ੀ ਆਪਣੇ
ੂ
ੰ
ਵਰਤ -ਿਵਹਾਰ ਬਦਲ ਜ ਦਾ ਹੈ। ਅਿਜਹੀ ਮਾਨਿਸਕ ਅਨਭਵ ਅਤੇ ਿਗਆਨ ਨ ਭਾ ਾ ਦੁਆਰਾ ਸਿਚਤ ਅਤੇ
ੰ
ੁ
ੁ
ੰ
ੰ
ਤਬਦੀਲੀ ਉਸ ਦੀ ਸੋਚਣੀ ਅਤੇ ਕਰਨੀ ਤੇ ਵੀ ਅਸਰ ਸਚਾਰਨ ਕਰਦਾ ਆਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਸਚਾਰ ਮਨਖ
ੱ
ੰ
ਪਾ ਦੀ ਹੈ। ਡਾ. ਨਾਹਰ ਿਸਘ ਅਨਸਾਰ: ਦਾ ਿਸਰਿਜਆ ਅਜੇਹਾ ਿਸਸਟਮ (ਤਖਤਵਕਠ) ਹੈ ਜੋ
ੁ
' 'ਸਿਭਆਚਾਰ ਜੀਵਨ ਿਜਊਣ ਦੀ ਿਵ ਤਬਧ ਉਸਦੇ ਬੌਿਧਕ, ਮਾਨਿਸਕ ਅਤੇ ਭਾਵਕ ਿਵਕਾਸ ਿਵਚ
ੰ
ਿਵਧੀ ਦਾ ਨ ਹੈ। ਇਸ ਨ ਜੀਵਨ-ਜਾਚ ਵੀ ਕਿਹਦੇ ਹਨ। ਆਧਾਰ ਭੂਤ ਇਿਤਹਾਸਕ ਭੂਿਮਕਾ ਿਨਭਾ ਦਾ ਆਇਆ
ੰ
ੂ
ੋ
ੱ
ੰ
ਇਕ ਭੂਗੋਿਲਕ ਿਖ਼ਤੇ ਦੇ ਲਕ ਆਮ ਕਰਕੇ ਇਕ ਸ ਝੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਮਨਖੀ ਅਨਭਵ ਜ ਿਸਆਣਪ ਦਾ ਆਰਭ
ੱ
ੁ
ੁ
ੰ
ੁ
ੁ
ੰ
ਜ਼ਬਾਨ ਬੋਲਦੇ ਹੁਦੇ ਹਨ। ਜ਼ਬਾਨ ਦੀ ਸ ਝ ਉਨ ਦੇ ਭਾ ਾ ਦੀ ਿਸਰਜਣਾ ਦੇ ਆਿਦ ਿਬਦੂ ਤ ਹੀ ਹੋ ਿਗਆ
4
ੰ
ੰ
ਸਦੀਆਂ ਲਮੇ ਸ ਝੇ ਵਸੇਬੇ ਿਵਚ ਿਸਰਜੀ ਹੋਈ ਹੁਦੀ ਹੈ। ਹੋਵੇਗਾ।
ਭਾ ਾ ਵ ਗ ਹੀ ਸਿਭਆਚਾਰ ਦੀ ਿਸਰਜਣਾ ਵੀ ਸਦੀਆਂ ਪਜਾਬੀ ਸਿਭਆਚਾਰ ਿਵਚ ਿਰ ਿਤਆਂ ਦੀ
ੰ
ੰ
ੱ
ਲਮੀਆਂ ਇਿਤਹਾਸਕ ਸ ਝਾ ਅਤੇ ਸ ਝੇ ਜੀਵਨ ਿਵਹਾਰ ਆਪਣੀ ਇਕ ਿਵਲਖਣ ਅਤੇ ਿਵ ੇ ਥ ਹੈ। ਹਰ ਿਰ ਤੇ
ਮਈ - 2022 29
