Page 28 - Shabad bood july
P. 28
ਸ ਝਾ ਹੀਦ
ੰ
ਜਿਤਦਰ ਮੋਹਨ
ੰ
ੇ
ਭਾਰਤ ਦਾ ਇਿਤਹਾਸ ਪ ਮਾਤਮਾ ਨ ਪਰ ਬੁਲਾ ਿਲਆ। ਉਸ ਵੇਲ ੇਰ ਿਸਘ ਦੀ
ੱ
ੱ
ਮਾਣਮਤਾ ਹੈ। ਭਾਵ ਿਕਸੇ ਉਮਰ ਕੇਵਲ ਸਤ ਕੁ ਸਾਲ ਦੀ ਹੋਵੇਗੀ। ਦੋਵ ਭਰਾ ਯਤੀਮ
ਯੁਗ ਦੀ ਗਲ ਕਰ ਲਵੋ ਹੋ ਗਏ। ਉਸ ਵੇਲ ਆਪ ਆਪਣੇ ਿਪਤਾ ਜੀ ਨਾਲ
ੇ
ੱ
ੱ
ੰ
ੰ
ੇ
ਭਾਰਤ ਿਵਚ ਮਹਾਨ ਯੋਧੇ ਅਿਮ ਤਸਰ ਹੀ ਰਿਹਦੇ ਸਨ ਿਕ ਿਕ ਉਸ ਵੇਲ ਉਨ ਦੇ
ੱ
ਵਲੀ ਹੋਏ ਹਨ। ਇਸ ਿਪਤਾ ਜੀ ਦੀ ਿਡਊਟੀ ਅਿਮ ਤਸਰ ਹੀ ਸੀ। ਅਨਾਥ ਹੋਏ
ੰ
ੱ
ਧਰਤੀ ’ਤੇ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਵੀਰ ਦੋਹ ਬਿਚਆਂ ਦਾ ਕੋਈ ਰਖਵਾਲਾ ਨਹ ਸੀ। ਅਖੀਰ ਦੋਹ
ੰ
ਦੀ ਜੇਕਰ ਿਗਣਤੀ ਕੀਤੀ ਬਿਚਆਂ ਨ ਦੇਖਭਾਲ ਤੇ ਪੜ ਾਈ ਖ਼ਾਤਰ ਕ ਦਰੀ ਖ਼ਾਲਸਾ
ੱ
ੂ
ੱ
ੱ
ੱ
ਜਾਵੇ ਤ ਬਹੁਤ ਵਡੀ ਸੂਚੀ ਯਤੀਮਖ਼ਾਨਾ ਅਿਮ ਤਸਰ ਿਵਚ ਦਾਖਲ ਕਰਵਾ ਿਦਤਾ
ੰ
ਬਣ ਜਾਵੇਗੀ। ਇਹਨ ਵੀਰ ਦੀ ਿਗਣਤੀ ਿਵਚ ਸ਼ਹੀਦ ਿਗਆ।
ੱ
ੰ
ਊਧਮ ਿਸਘ ਦਾ ਨ ਵੀ ਧਰੂ ਤਾਰੇ ਵ ਗ ਚਮਕਦਾ ਹੈ। ਮਾਤਾ-ਿਪਤਾ ਦੇ ਿਵਛੋੜੇ ਕਾਰਨ ਦੋਹ ਭਰਾਵ ਦੇ
ੰ
ੰ
26 ਦਸਬਰ, 1899 ਈ. ਨ ਸਰਦਾਰ ਟਿਹਲ ਿਸਘ ਿਹਰਦੇ ਵਲੂਧਰੇ ਗਏ। ਖ਼ਾਲਸਾ ਯਤੀਮਖ਼ਾਨ ਤੇ ਉਨ ਨ ੂ
ੂ
ੰ
ੰ
ੰ
ੱ
ੱ
ਦੇ ਘਰ ਮਾਤਾ ਨਰਾਇਣ ਕਰ ਦੀ ਕੁਖ ਜਨਮ ਲਣ ਵਾਲ ੇ ਇਕ ਨਵ ਪਿਹਚਾਣ ਿਦਤੀ। ਹੁਣ ੇਰ ਿਸਘ ਦਾ ਨਾਮ
ੰ
ੱ
ੈ
ੌ
ੰ
ੰ
ੰ
ੰ
ਬਾਲਕ ਦੀ ਪਿਹਲੀ ਿਕਲਕਾਰੀ ਤ ਕੀ ਿਕਸੇ ਨ ਅਦਾਜ਼ਾ ਊਧਮ ਿਸਘ ਤੇ ਮੁਕਤਾ ਿਸਘ ਦਾ ਨ ਸਾਧੂ ਿਸਘ ਹੋ ਿਗਆ।
ੱ
ਲਾਇਆ ਹੋਵੇਗਾ ਿਕ ਇਹ ਬਾਲਕ ਇਕ ਿਦਨ ਆਪਣੇ ਯਤੀਮਖ਼ਾਨ ਨ ਦੋਹ ਬਿਚਆਂ ਦੀ ਿਜ਼ਦਗੀ ਿਵਚ ਨਵ
ੱ
ੱ
ੰ
ੱ
ੰ
ੁ
ਮਾਤਾ-ਿਪਤਾ ਤੇ ਆਪਣੇ ਿਹਰ ਦਾ ਨਾਮ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਬਦਲਾਅ ਿਲਆਂਦਾ। ਕਿਹਦੇ ਹਨ ਿਕ ਮਨਖ ਆਪਣੇ ਤ
ਨਕਸ਼ੇ ’ਤੇ ਚਮਕਾਏਗਾ, ਾਇਦ ਨਹ । ਸਰਦਾਰ ਊਧਮ ਵਧ ਦੁਖੀ ਇਨਸਾਨ ਨ ਦੇਖ ਕੇ ਸਭਲ ਜ ਦਾ ਹੈ। ਥੇ ਵੀ
ੰ
ੱ
ੰ
ੂ
ਿਸਘ ਦਾ ਜਨਮ 26 ਦਸਬਰ, 1899 ਈ. ਨ ਸ . ਟਿਹਲ ਉਹਨ ਦਾ ਅਿਜਹੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲਾਚਾਰ ਯਤੀਮ ਨਾਲ
ੂ
ੰ
ੰ
ੰ
ੌ
ੰ
ੰ
ਿਸਘ ਦੇ ਘਰ ਮਾਤਾ ਨਰਾਇਣ ਕਰ ਦੀ ਕੁਖ ਸੁਨਾਮ ਿਜ਼ਲ ਾ ਵਾਹ ਿਪਆ। ਹੁਣ ਉਹਨ ਨ ਿਜ਼ਦਗੀ ਦੀ ਕੜੀ ਸਚਾਈ ਨ ੂ
ੌ
ੰ
ੂ
ੰ
ੱ
ੱ
ੰ
ਸਗਰੂਰ (ਪਜਾਬ) ਿਵਚ ਹੋਇਆ। ਆਪ ਜੀ ਦੇ ਿਪਤਾ ਜੀ ਨੜੇ ਤ ਦੇਖਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਿਮਿਲਆ। ਕਈ ਵਾਰ ਅਿਜਹਾ ਵੀ
ੰ
ਰੇਲਵੇ ਿਵਭਾਗ ਿਵਚ ਨਕਰੀ ਕਰਦੇ ਸਨ ਤੇ ਉਹਨ ਦੀ ਹੁਦਾ ਹੈ ਿਕ ਕਈ ਮਨਖ ਦੀ ਿਜ਼ਦਗੀ ਬਲਦੇ ਿਸਵੇ
ੱ
ੁ
ੰ
ੌ
ੰ
ੱ
ੰ
ਿਡਊਟੀ ਪਲੀ ਰੇਲਵੇ ਕਰਾਿਸਗ ਤੇ ਵਾਚਮੈਨ ਵਜ ਸੀ। ਦੇਖਿਦਆਂ ਹੀ ਿਨਕਲ ਜ ਦੀ ਹੈ। ਅਿਜਹਾ ਹੀ ਸ . ਊਧਮ
ਊਧਮ ਿਸਘ ਦਾ ਬਚਪਨ ਦਾ ਨਾਮ ੇਰ ਿਸਘ ਸੀ। ਘਰ ਦੇ ਿਸਘ ਨਾਲ ਹੋਇਆ। ਪਿਹਲ ਮਾਤਾ, ਿਫਰ ਿਪਤਾ ਤੇ 1917
ੰ
ੰ
ੰ
ੰ
ੰ
ੰ
ੂ
ੰ
ੱ
ਸਾਰੇ ਜੀਅ ਉਸਨ ੇਰ ਿਸਘ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਜਾਣਦੇ ਸਨ। ਿਵਚ ਭਰਾ ਸਾਧੂ ਿਸਘ ਇਸ ਫ਼ਾਨੀ ਸਸਾਰ ਤ ਰੁਖ਼ਸਤ ਹੋ
ੰ
ੱ
ਘਰ ਦਾ ਗੁਜ਼ਾਰਾ ਵਧੀਆ ਚਲ ਿਰਹਾ ਸੀ ਪਰ ਹੋਣੀ ਨ ਕੁਝ ਗਏ। ਊਧਮ ਿਸਘ ਉਦਾਸ ਹੋ ਿਗਆ।
ੂ
ੰ
ੂ
ਹੋਰ ਹੀ ਮਨਜ਼ਰ ਸੀ। ਅਜੇ ੇਰ ਿਸਘ ਦੀ ਉਮਰ ਦੋ ਕੁ ਇਹ ਉਸ ਸਮ ਦਾ ਿਜ਼ਕਰ ਹੈ ਜਦ ਭਾਰਤੀ ਲਕ
ੰ
ੋ
ਸਾਲ ਦੀ ਹੋਵੇਗੀ। ਮਾਤਾ ਦਾ ਿਸਰ ਤ ਸਾਇਆ ਠ ਜਾਣਾ ਅਗਰੇਜ਼ ਦੇ ਗ਼ੁਲਾਮ ਸਨ, ਭਾਵ ਿਕ ਪਜਾਬ ਤੇ
ੰ
ੰ
ੰ
ੱ
ੱ
ਇਕ ਬਚੇ ਲਈ ਿਕਨਾ ਅਸਿਹ ਹੈ ਇਸ ਦਾ ਅਦਾਜ਼ਾ ਅਗਰੇਜ਼ ਦਾ ਕਬਜ਼ਾ ਦੇਰੀ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਸੀ ਪਰ ਉਦ
ੰ
ੰ
ਲਾਉਣਾ ਬੜਾ ਮੁ ਿਕਲ ਹੈ। ਿਪਤਾ ਜੀ ਨਕਰੀ ਕਰਦੇ ਸਨ, ਪਜਾਬ ਵੀ ਅਗਰੇਜ਼ ਦਾ ਗ਼ੁਲਾਮ ਸੀ। ਅਗਰੇਜ਼ ਦੀ ਪਾੜੋ
ੌ
ੰ
ੰ
ੰ
ੰ
ੂ
ੰ
ਦੋਵ ਭਰਾ ੇਰ ਿਸਘ ਤੇ ਮੁਕਤਾ ਿਸਘ ਮ ਨ ਯਾਦ ਕਰਦੇ ਤੇ ਰਾਜ ਕਰੋ ਦੀ ਨੀਤੀ ਕਾਰਨ ਹੀ ਉਹ ਇਕ ਵਪਾਰੀ ਤ
ੰ
ੱ
ੇ
ੱ
ੰ
ਰਿਹਦੇ। ਅਜੇ ਦੋਵ ਭਰਾ ਮ ਦੇ ਸਦਮੇ ਿਵਚ ਿਨਕਲ ਹੀ ਾਸਕ ਤਕ ਪਹੁਚ ਗਏ। ਅਗਰੇਜ਼ ਸਰਕਾਰ ਭਾਰਤੀਆਂ ਨ ੂ
ੱ
ੰ
ੰ
ੰ
ੰ
ੰ
ਨਹ ਸਨ ਿਕ ਿਪਤਾ ਸ . ਟਿਹਲ ਿਸਘ ਨ (1907 ਈ.) ਦਬਾਉਣ ਲਈ ਿਨ ਤ ਨਵ -ਨਵ ਕਾਨਨ ਬਣਾ ਰਹੀ ਸੀ।
ੂ
ੰ
ੂ
26 ਜੁਲਾਈ - 2022
