Page 23 - Shabd Boond December2022
P. 23
ਪਜਾਬੀ ਸਾਿਹਤ ਿਚਤਨ ਦਾ ਿਸਰਮੌਰ ਲਖਕ : ਭਾਈ ਵੀਰ ਿਸਘ
ੰ
ੰ
ੇ
ੰ
ੰ
ਡਾ. ਸਾਿਹਬ ਿਸਘ ਅਰ ੀ
ਭਾਈ ਵੀਰ ਿਸਘ ਨ ਪਜਾਬੀ ਨਾਟਕ, ਗੁਰੂਆਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਬਾਰੇ ਚਮਤਕਾਰ, ਬਾਲ
ੂ
ੰ
ੰ
ੰ
ਸਾਿਹਤ ਿਵਚ ਆਧੁਿਨਕ ਨਵੀਨ ਪੁਸਤਕ ਆਿਦ ਾਿਮਲ ਹਨ।
ਿਨ ਕੀ ਕਿਵਤਾ ਦਾ ਮੋਢੀ ਕਰਕੇ ਆਪ ਦੀ ਿਨ ਕੀ ਕਿਵਤਾ ਦੀ ਬਣਤਰ ਰੂਪਕ ਪਖ ਤ
ੱ
ੰ
ੱ
ਜਾਿਣਆ ਜ ਦਾ ਹੈ। ਆਪ ਦਾ ਪਜਾਬੀ ਿਵਚ ਤਜਰਿਬਆਂ ਦੇ ਯੁਗ ਦਾ ਆਰਭ ਹੀ ਿਕਹਾ
ੰ
ੰ
ੰ
ਜਨਮ 5 ਦਸਬਰ, 1872 ਈ. ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਕਿਵਤਾ ਦੀ ਛਦਕ ਚਾਲ ਿਵਚ ਭਾਈ
ੰ
ੱ
ਿਵਚ ਸ . ਚਰਨ ਿਸਘ ਦੇ ਘਰ ਸਾਿਹਬ ਨ ਕਲਾਸਕੀ ਛਦ ਿਜਵ ਕਿਬਤ, ਦੋਹਰਾ, ਸੋਰਠਾ,
ੰ
ੰ
ੰ
ੰ
ਅਿਮ ਤਸਰ ਿਵਚ ਹੋਇਆ ਜੋ ਿਬ ਜ ਭਾ ਾ ਦੇ ਕਵੀ ਤੇ ਿਸਰਖਡੀ ਤੇ ਬ ਤ ਛਦ ਦੀ ਵਰਤ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਸੁਤਤਰ ਿਵ ੇ
ੰ
ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੇ ਰਸੀਏ ਸਨ। ਮਹਾਨ ਿਵਦਵਾਨ ਡਾ. ਲ ਕੇ ਿਨ ਕੀ ਕਿਵਤਾ ਰਚਣ ਦਾ ਿਰਵਾਜ ਭਾਈ ਸਾਿਹਬ ਨ
ੈ
ੂ
ੂ
ੰ
ੰ
ੰ
ਬਲਬੀਰ ਿਸਘ ਆਪ ਦੇ ਛੋਟੇ ਭਰਾ ਸਨ। ਆਪ ਨ ਬਚਪਨ ਹੀ ਪਾਇਆ ਹੈ। ਪਜਾਬੀ ਕਿਵਤਾ ਨ ਗ ਾਮੀਣ ਪ ਭਾਵ ਤ
ੰ
ਿਵਚ ਨਾਨਾ ਹਜ਼ਾਰਾ ਿਸਘ ਪਾਸ ਰਿਹਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਿਮਿਲਆ ਦੂਰ ਿਲਜਾ ਕੇ ਿਹਰੀ ਿ ਟਾਚਾਰ ੈਲੀ ਦੀ ਵਰਤ
ੰ
ੰ
ਜੋ ਸਪ ਦਾਇ ਿਗਆਨੀ ਤੇ ਫ਼ਾਰਸੀ ਦੇ ਿਵਦਵਾਨ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਆਪਦਾ ਿਦ ਟੀਕੋਣ ਆਦਰ ਵਾਦੀ ਸੀ ਿਜਸ
ੱ
ੰ
ਸਾਿਹਤਕਾਰ ਸਨ ਿਜਨ ਤ ਆਪ ਨ ਸਾਿਹਤਕ ਚੇਟਕ ਿਵਚ ਅਿਧਆਤਿਮਕ ਿਵਚਾਰਧਾਰਾ ਦੀ ਪ ਮੁਖਤਾ ਮੁਖ ਤੌਰ
ੂ
ੱ
ੰ
ੂ
ੱ
ੱ
ਲਗੀ। ਆਪ ਦਾ ਪਿਰਵਾਰਕ ਸਬਧ ਿਸਖ ਰਾਜ ਦੇ ਸਮ ’ਤੇ ਵੇਖੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਆਪ ਦੀ ਕਿਵਤਾ ਨ ਵਾਿਚਆਂ
ੰ
ੰ
ੌ
ੱ
ੱ
ਮੁਲਤਾਨ ਦੇ ਗਵਰਨਰ ਰਹੇ ਦੀਵਾਨ ਕੜਾ ਮਲ ਨਾਲ ਸੀ। ਸਪ ਟ ਹੁਦਾ ਹੈ ਿਕ ਆਪ ਿਸਖੀ ਆਦਰ ਦੇ
ੱ
ੰ
ਭਾ. ਵੀਰ ਿਸਘ ਦੀ ਸਾਿਹਤਕ ਪ ਿਤਭਾ ਨ ਵਾਿਚਆਂ ਿਵਆਿਖਆਕਾਰ ਸਨ। ਇਸ ਅਵਸਥਾ ਨ ਆਪ ਨ ਖੇੜੇ
ੂ
ੂ
ੰ
ੰ
ੰ
ੁ
ੱ
ੱ
ੱ
ੱ
ਇਹ ਸਪ ਟ ਹੈ ਿਕ ਆਪ ਨ ਿਨ ਕੀ ਕਿਵਤਾ ਦਾ ਮੁਢ ਦਾ ਨ ਿਦਤਾ ਹੈ। ਆਪ ਅਨਸਾਰ 'ਇਕ ਿਵਅਕਤੀ ਦੀ
ੰ
ੂ
ੰ
ਬਿਨਆ ਅਤੇ ਿਨ ਕੀ ਸਰੋਦੀ ਕਿਵਤਾ ਨ ਆਪਣੇ ਢਗ ਨਾਲ ਚਤਮ ਮਾਨਿਸਕ ਅਵਸਥਾ ਖੇੜੇ ਦੀ ਅਵਸਥਾ ਿਵਚ
ੰ
ੱ
ੰ
ੰ
ਅਪਣਾਇਆ ਅਤੇ ਪਜਾਬੀ ਸਾਿਹਤਕ ਖੇਤਰ ਿਵਚ ਬੋਹੜ ਪੁਜ ਕੇ ਮਨਖੀ ਸਮਾਜ ਿਵਚ ਆਪਣੀ ਸੁਗਧੀ ਿਖਡਾਉਣਾ
ੱ
ੁ
ੰ
ਵ ਗ ਛਾਏ ਰਹੇ। ਆਪ ਨ ਅਿਧਆਤਿਮਕ ਕਾਿਵ, ਹੈ। ਆਪ ਦੀ ਿਨ ਕੀ ਕਿਵਤਾ ਿਵਚ ਖੇੜੇ ਦੀ ਪ ਧਾਨਤਾ ਹੀ
ੱ
ੰ
ੰ
ੱ
ੈ
ਰਹਸਵਾਦੀ ਕਾਿਵ ਤੇ ਿਕਸਾ ਕਾਿਵ ਨ ਾਿਮਲ ਕਰਕੇ ਇਕ ਿਦ ਟੀਗੋਚਰ ਹੁਦੀ ਹੈ। ਖੇੜਾ ਆਪ ਿਵਚ ਅਨਦ ਲਣ ਦੀ
ੱ
ੂ
ੰ
ੰ
ੰ
ੂ
ਨਵੀਨ ਧਾਰਾ ਦਾ ਆਰਭ ਕੀਤਾ। ਆਪ ਨ ਪੁਰਾਤਨ ਕਾਿਵ ਤਸਲੀ ਨਹ ਸਗ ਖੇੜਾ ਿਖੜ ਕੇ ਵਡੇ ਜਾਣ ਦਾ ਅਨਦ ਹੈ।
ੰ
ੱ
ੰ
ਤੇ ਆਧੁਿਨਕ ਕਾਿਵ ਦਾ ਪੁਲ ਿਕਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਡਾ. ਆਪ ਅਨਸਾਰ:-
ੁ
ੱ
ੱ
ਮੋਹਨ ਿਸਘ ਅਨਸਾਰ, “ਆਪ ਗੁਰਿਸਖੀ ਦੇ ਪੂਰੇ ‘ਦੇਣਾ’ ਬਣਦਾ ਰੂਪ ਹੈ ‘ਖੇੜੇ ਿਖੜ ਿਪਆ।’
ੁ
ੰ
ਪ ਤੀਿਨਧ ਹਨ। ਆਪ ਦੀ ਦਾਰ ਿਨਕ ਕਿਵਤਾ ਨ ਪਜਾਬੀ ‘ਦੇਣਾ’ ਰਗ ਅਨਪ ਹੈ ਚੜ ਦਾ ਮੁ ਿਕਆਂ।
ੂ
ੰ
ੰ
ੂ
ੰ
ੰ
ਦੀ ਪਤਾਕਾ ਨ ਅਿਤਅਤ ਚਾ ਕੀਤਾ ਹੈ।” ਆਪ ਨ ਿਤਨ (ਮਟਕ ਹੁਲਾਰੇ)
ੰ
ੂ
ਦਰਜਨ ਤ ਵੀ ਵਧ ਰਚਨਾਵ ਸਾਿਹਤ ਨ ਿਦਤੀਆਂ ਿਜਨ ਆਪ ਦੀ ਕਿਵਤਾ ਅਤਰਮੁਖੀ ਿਦ ਟੀਕੋਣ ਵਾਲੀ ਹੈ
ੰ
ੱ
ੰ
ੱ
ੰ
ੱ
ੱ
ਿਵਚ ਮਹ ਕਾਿਵ, ਸਤ ਕਾਿਵ-ਸਗ ਿਹ, ਚਾਰ ਨਾਵਲ, ਇਕ ਜੋ ਬਾਹਰਲੀ ਦੁਨੀਆਂ ਤ ਅਿਭਜ ਰਹੀ। ਆਪ ਦੀਆਂ
ੱ
ਦਸਬਰ - 2022 21
ੰ
