Page 20 - final may 2022 sb 26.05.22.cdr
P. 20
ਿਬਰਹਾ ਦੇ ਗੀਤ ਦਾ ਵਣਜਾਰਾ-ਿ ਵ ਕੁਮਾਰ ਬਟਾਲਵੀ
ਐਸ. ਡੀ. ਰਮਾ
ੰ
ੰ
ਪਜਾਬ ਿਵਚ ਪਜਾਬੀ ਭਾ ਾ ਦੇ ਕੁਝ ਐਸੇ ਕੀਤੀ ਿਜਵ ਿਕ ‘ਪੀੜ ਦਾ ਪਰਾਗਾ (1960)’,
ਪ ਿਤਭਾਵਾਨ ਕਵੀ ਹੋਏ ਹਨ ਜੋ ਆਪਣੇ ਸਾਿਹਤਕ ‘ਲਾਜਵਤੀ (1961)’, ‘ਆਟੇ ਦੀਆਂ ਿਚੜੀਆਂ
ੰ
ੰ
ੂ
ੰ
ਯੋਗਦਾਨ ਦੇ ਸਦਕਾ ਸਦਾ ਅਮਰ ਰਿਹਣਗੇ। ਿਸਰਮੌਰ (1962)’, ‘ਮੈਨ ਿਵਦਾ ਕਰੋ (1963)’, ‘ਿਬਰਹਾ ਤੂ
ੰ
ੰ
ੰ
ਪਜਾਬੀ ਕਵੀ ਿ ਵ ਕੁਮਾਰ ਬਟਾਲਵੀ ਮੁਢਲੀ ੇਣੀ ਦੇ ਸੁਲਤਾਨ’ ਤੇ ‘ਦਰਦ ਮਦ ਦੀਆਂ ਆਹ (1964)’ ‘ਖਡ
ੱ
ਬਹੁਤ ਮਕਬੂਲ ਾਇਰ ਹਨ ਿਜਨ ਦੇ 49 ਸਾਲ ਦੇ ਕਾਿਵ ਲੂਣਾ’ (1965) ਿਜਸ ਲਈ 1967 ਿਵਚ ‘ਸਾਿਹਤ
ੱ
ਿਵਛੋੜੇ ਤ ਬਾਅਦ ਵੀ ਉਨ ਦੇ ਗੀਤ ਦਾ ਜਾਦੂ ਿਸਰ ਚੜ ਅਕਾਦਮੀ ਐਵਾਰਡ’ ਪ ਾਪਤ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਸਭ ਤ ਘਟ
ਕੇ ਬੋਲਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆਂ ਭਰ ਦੇ ਸਰੋਤੇ ਅਜ ਵੀ ਉਨ ਉਮਰ ਵਾਲ ਕਵੀ ਿ ਵ ਨ ਇਹ ਿਕ ਮਾ ਕੀਤਾ। ‘ਮ ਤੇ ਮ ’
ੱ
ੇ
ੰ
ਦੀਆਂ ਗ਼ਜ਼ਲ , ਗੀਤ ਤੇ ਨਜ਼ਮ ਦੀ ਮਿਹਕ ਦਾ ਅਨਦ ਤ ਬਾਅਦ ਦੋ ਿਕਤਾਬ ‘ਆਰਤੀ’ ਤੇ ‘ਅਲਿਵਦਾ’ ਿ ਵ ਦੀ
ੱ
ੱ
ਮਾਣ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਥ ਤਕ ਿਕ ਪੜੋਸੀ ਮੁਲਕ ਪਾਿਕਸਤਾਨ ਮੌਤ ਤ ਬਾਅਦ ਪ ਕਾਿਸ਼ਤ ਹੋਈਆਂ।
ਿ ਵ ਦੀ ਕਿਵਤਾ ਉਦਾਸ ਪਰ ਿ ਵ ਨਹ :-
ਿਵਚ ਿ ਵ ਦੀ ਮਕਬੂਲੀਅਤ ਬਰਕਰਾਰ ਹੈ ਤੇ ਉਨ ਦੇ
ੱ
ਸਿਭਆਚਾਰਕ ਗੀਤ ਦਾ ਿਹਸਾ ਵੀ। ਿਮਸਾਲ ਤੇ ਤੌਰ ’ਤੇ ਅਰੁਣ ਬਟਾਲਵੀ :- ਕੁਝ ਯਾਦ ਤਾਜ਼ਾ ਕਰਿਦਆਂ ਿ ਵ ਦੀ
ੁ
ੱ
ੇ
ੱ
ੱ
ਇਕ ਗੀਤ ‘ਿਕਤੇ ਟਕਰ ਤ ਹਾਲ ਸੁਣਾਵ ਬਟਾਲ ਿਦਆ ਧਰਮ ਪਤਨੀ ਅਰੁਣ ਨ ਦਿਸਆ ਿਕ ਿ ਵ ਹਮੇਸ਼ ਖ਼
ੰ
ੇ
ੰ
ਰਿਹਦਾ ਸੀ ਪਰ ਿਲਖਣ ਵੇਲ ਸਜੀਦਾ। ਘਰ ਿਵਚ ਹਾਸੇ
ੋ
ਿ ਵ ਜੋਗੀਆਂ।’ ਲਕ ਗੀਤ ਦੀ ਤਰ ਪ ਿਸਧ ਹੈ। ਉਹ ਿ ਵ
ੱ
ਵਾਲਾ ਮਾਹੌਲ ਬਣਾ ਕੇ ਰਖਣਾ, ਕਦੇ ਚੁਟਕਲ ਤੇ ਕਦੇ
ੱ
ੇ
ੱ
ਦੇ ਮੁਰੀਦ ਦੇ ਤੌਰ ’ਤੇ ਉਸ ਨਾਲ ਆਪਣਾ ਗ਼ਮ, ਦੁਖ ਤੇ
ੰ
ਤਕਲੀਫ਼ ਸ ਝਾ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁਦੇ ਹਨ। ਰੋਚਕ ਘਟਨਾਵ ਦਾ ਿਜ਼ਕਰ। ‘ਿ ਵ ਕਈ ਵਾਰ ਸੁਣਾ ਦੇ
ੱ
ਸਾਿਹਤਕ ਯੋਗਦਾਨ :- ਿ ਵ ਨ ਪਜਾਬੀ ਿਕ ਇਕ ਵਾਰੀ ਜਦ ਉਹ ਪਟਵਾਰੀ ਸੀ, ਤਿਹਸੀਲਦਾਰ
ੰ
ੱ
ਿਵਰਸੇ ਦੀ ਛਾਵ ਆਪਣੀਆਂ ਰਚਨਾਵ ਨ ਵਖਰੀ ਿਦ ਾ ਸਾਿਹਬ ਨ ਇਕ ਜ਼ਮੀਨ ਦੇ ਟੁਕੜੇ ਦੀ ਬੋਲੀ ਕਰਵਾਉਣ ਦੀ
ੰ
ੂ
ੇ
ੱ
ੰ
ੰ
ਦੇਣ ਲਈ ਬਹੁਤ ਨਵ ਤਜ਼ਰਬੇ ਵੀ ਕੀਤੇ ਹਨ, ਬਾਕਲ ਿਜ਼ਮੇਵਾਰੀ ਲਗਾ ਿਦਤੀ। ਬੋਲੀ ਦੇਣ ਵਾਲ ਸਨ ਇਕ ਿਪਡ
ੌ
ਅਮਰ ਕਿਵਤਰੀ ਅਿਮ ਤਾ ਪ ੀਤਮ, ‘ਿ ਵ ਦੀ ਕਲਮ ਿਵਚ ਦਾ ਸੇਠ ਤੇ ਦੂਜਾ ਗ਼ਰੀਬ ਮਰਾਸੀ। ਸੇਠ ਨ ਬੋਲੀ 500
ੱ
ੰ
ੰ
ੰ
ਰੁਖ ਬੂਟੇ ਪਜਾਬ ਦੇ, ਰਸਮ ਰਵਾਇਤ ਪਜਾਬ ਦੀਆਂ, ਰੁਪਏ ਤ ਆਰਭ ਕੀਤੀ ਤੇ ਮਰਾਸੀ ਨ 25 ਰੁਪਏ ਵਧਾਏ।
ੰ
ੱ
ੰ
ਸਿਭਅਤਾ ਸਸਕਾਰ ਪਜਾਬ ਦੇ ਪਰ ਦਰਦ ਸਾਰੀ ਦੁਨੀਆਂ ਸੇਠ ਨ 1000 ਤੇ ਮਰਾਸੀ ਨ 1050, ਸੇਠ ਨ 2000
ੰ
ੰ
ੂ
ਦਾ ਸ ਝਾ। ਇਸੇ ਲਈ ਿ ਵ ਨ ‘ਿਬਰਹਾ ਦਾ ਸੁਲਤਾਨ’ ਦੇ ਰੁਪਏ ਿਕਹਾ ਤੇ ਮਰਾਸੀ ਨ ਿ ਵ ਦੇ ਕੋਲ ਆ ਕੇ ਚੀ
ਤੌਰ ’ਤੇ ਵੀ ਜਾਿਣਆ ਜ ਦਾ ਹੈ। ਬਹੁਤ ਹੀ ਿਵਰਲ ੇ ਆਵਾਜ਼ ਿਵਚ ਿਕਹਾ 2100 ਰੁਪਏ ਅਤੇ ਨਾਲ ਆਪਣੀ
ੌ
ੂ
ੰ
ੱ
ਕਲਾਕਾਰ ਜ ਸਾਿਹਤਕਾਰ ਹਨ ਜੋ ਆਪਣੇ ਹੁਨਰ ਦੇ ਕੁੜੀ ਦਾ ਹਥ ਪਟਵਾਰੀ ਸਾਿਹਬ ਨ ਿਦਦਾ ਹ ਤੇ ਲ ਾਹ
ੰ
ੇ
ੱ
ਸਦਕੇ ਆਪਣੇ ਮਨਖੀ ਜੀਵਨ ਿਵਚ ਹੀ ਯੁਗਪੁਰਸ਼ ਬਣ ਜੀ ਹੁਣ ਤੁਹਾਡੀ ਵਾਰੀ... ਸੇਠ ਜੀ ਠ ਕੇ ਚਲ ਗਏ।
ੱ
ੁ
ੂ
ੰ
ਜ ਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹ ਰੁਤਬਾ ਿ ਵ ਬਟਾਲਵੀ ਨ ਵੀ ਪ ਾਪਤ ਇਹ ਸੁਭਾਿਵਕ ਹੈ ਿਕ ਿ ਵ ਦੀ ਧਰਮ ਪਤਨੀ
ਅਰੁਨ ਬਟਾਲਵੀ ਜ ਪਿਰਵਾਰ ਿ ਵ ਦੇ ਿਵਛੋੜੇ ਗ਼ਮ ਿਵਚ
ਹੋਇਆ। ਉਨ ਦਾ ਸਾਿਹਤਕ ਯੋਗਦਾਨ ਪਜਾਬੀ ਭਾ ਾ ਦੇ
ੰ
ਉਦਾਸ ਹਨ ਪਰ ਲਖਕ ਨ ਅਰੁਨ ਜੀ ਤੇ ਬੇਟੀ ਪੂਜਾ
ੇ
ਖ਼ਜ਼ਾਨ ਿਵਚ ਖ਼ਾਸ ਸਥਾਨ ਰਖਦਾ ਹੈ। 37 ਵਿਰ ਆਂ ਦੀ
ੱ
ੱ
ੱ
ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਿਵਚ ਹੀ 10 ਿਕਤਾਬ ਦੀ ਅਨਮੋਲ ਿਸਰਜਨਾ ਰਾਜਦੇਵ ਨਾਲ ਿ ਕਾਗੋ ਿਵਖੇ ਗਲ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਸਪੁਤਰ
ਮਈ - 2022 18
