Page 16 - final may 2022 sb 26.05.22.cdr
P. 16
ਜੁਆਨੀਆਂ ਦਾ ਜ ਨ ਤੇ ਿ ਵ ਕੁਮਾਰ ਬਟਾਲਵੀ
ੰ
ਡਾ. ਸੁਿਰਦਰ ਕਾਹਲ
ਜਦ ਮ ਇਸ ਬੀਤੇ ਹੋਏ ਜ ਨ ਬਾਰੇ ਸੋਚ ਿਭਨੀ ਆਵਾਜ਼ ਇਕ ਧੂਹ ਿਜਹੀ ਪਾ ਦ ਦੀ ਸੀ । ਸਰੋਿਤਆਂ
ੰ
ਦੁੜਾਉਣ ਦੀ ਕੋਿ ਕਰਦਾ ਹ ਤ ਮੇਰੀ ਨਜ਼ਰ 1969- ਦੇ ਮਨ ਿਵਚ ਉਸ ਨ ਵੇਖਣਾ ਤੇ ਸੁਣਨਾ ਇਕ ਦੁਰਲਭ
ੂ
ੱ
ੰ
70 ਦੇ ਿਵਚ ਘਟਤ ਿਜ਼ਲਾ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਪਿਟਆਲਾ ਦੇ ਅਵਸਰ ਬਣ ਜ ਦਾ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਅਨਕ -ਅਨਕ ਸਰੋਤੇ
ਿਵ ਾਲ ਸਭਾਗਾਰ ਿਵਚ ਜੋ ਹੋਇਆ, ਉਸ ਤਕ ਪਹੁਚ ਉਸ ਲਈ ਵਹੀਰ ਘਤ ਕੇ ਆ ਦੇ ਸਨ। ਇਸ ਨ ਮਾਤ
ੱ
ੰ
ੱ
ੰ
ੂ
ੰ
ੱ
ੱ
ੱ
ੰ
ਜ ਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਜ ਨ ਉਸੇ ਸਾਲ ਸਸਾਰ ਪਧਰ ’ਤੇ ਪਜਾਬੀ ਦੀ ਸੁਰੀਲੀ ਸੁਰਬਧ ਾਇਰੀ ਦੀ ਿਖਚ ਕਹੀਏ
ਸੋਫੀਆ (ਬੁਲਗਾਰੀਆ) ਿਵਚ ਹੋ ਰਹੇ ਜੁਆਨੀਆਂ ਦੇ ਜ ਿਫਰ ਿ ਵ ਕੁਮਾਰ ਬਟਾਲਵੀ ਦੀ ਮਚੀ-ਅਦਾਇਗੀ ਦਾ
ੰ
ੰ
ੇ
ੂ
ੰ
ੰ
ਕਾਫ਼ਲ ਨ ਜਾ ਿਮਲਣ ਦੇ ਪ ਸਗ ਪ ਥਾਏ ਿਵਚ ਪ ਬਧਤ ਿਸਰਮੌਰ ਅਦਾਜ਼ ਕਹੀਏ, ਇਹ ਇਸਦਾ ਹੀ ਚਮਤਕਾਰ ਸੀ
ੰ
ਕੀਤਾ ਿਗਆ ਸੀ। ਬੜੀਆਂ ਵਧੇਰੀਆਂ ਤੇ ਖ਼ਾਸ ਹੀ ਰੌਣਕ ਿਕ ਸਭਾ ਸਥਲ ਖਚਾ-ਖਚ ਭਿਰਆ ਿਪਆ ਸੀ।
ਸਨ ਜਦ ਸਾਡੀ ਪਜਾਬੀ ਿਵ ਵ ਿਵਿਦਆਲ ਦੇ ਪਜਾਬੀ ਇਹ ਸਾਰੇ ਿਵਚਾਰ ਮੇਰੇ ਮਨ ਿਵਚ ਵਧੇਰੀਆਂ
ੰ
ੇ
ੰ
ਿਵਭਾਗ ਦੀ ਿਵਿਦਆਰਥੀ ਟੋਲੀ ਸਮਾਗਮ ਸਥਲ ’ਤੇ ਰੌਣਕ ਕਰਕੇ ਵੀ ਆ ਸਕਦੇ ਸਨ ਜ ਿਫਰ ਮੇਰੇ ਿ ਵ ਭਾਅ
ਪਹੁਚੀ। ਇਸ ਿਵਚ ਉਸ ਵੇਲ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਕਵੀ ਅਨਪ ਨਾਲ ਨੜਲ ਸਬਧ ਕਰਕੇ ਵੀ। ਆਖ਼ਰ ਉਹ ਤੇ ਮ ਬਟਾਲ ੇ
ੰ
ੇ
ੂ
ੰ
ੰ
ੇ
ੱ
ੰ
ਿਵਰਕ ਅਜ ਦੇ ਡਾ. ਰਤਨ ਿਸਘ ਿਢਲ (ਅਬਾਲਾ), ਪ ੀਤਮ ਦੇ ਇਕੋ ਿਹਰ ਿਗਰ ਦੇ ਜੋ ਸ । ਮੈਨ ਆਪਣੇ ਆਪ ਿਵਚ
ੰ
ੱ
ੂ
ੱ
ੰ
ਿਸਘ ਰ ੀਨ, ਮੂਹਰ ਜੀਤ (ਜੋ ਪਜਾਬੀ ਿਟ ਿਬਊਨ ਿਵਚ ਇਸਦਾ ਵਡੇਰਾ ਮਾਣ ਵੀ ਮਿਹਸੂਸ ਹੋ ਿਰਹਾ ਸੀ ।
ੰ
ੰ
ਕਾਰਜਰਤ ਹੋਇਆ) ਰਘੂਬੀਰ ਿਸਧੂ ਤੇ ਗਗਾਰਾਮ ਆਿਦ
ੱ
ੰ
ੱ
ੱ
ਉਸ ਸਮਾਗਮ ਦੀ ਦੂਸਰੀ ਿਖਚ ਵੀ ਕੋਈ ਘਟ
ਸਨ। ਇਹਨ ਸਾਿਰਆਂ ਸਾਥੀਆਂ ਦੇ ਸਾਥ ਿਵਚ ਅਸ ਸਭਾ
ੱ
ਮੁਲ-ਵਾਨਤਾ ਵਾਲੀ ਨਹ ਸੀ ਆਖੀ ਜਾ ਸਕਦੀ । ਿਜਸ ਦਾ
ਸਥਲ ਿਵਚ ਦਾਖਲ ਹੋਏ। ਇਹ ਉਹੋ ਿਦਨ ਸਨ ਜਦ ਮੂਲ ਮੁਢਲਾ ਸਬਧ ਵੀ ਉਸੇ ਪਿਟਆਲ ਿਹਰ ਤੇ ਉਸ
ੱ
ੰ
ੇ
ੰ
ਸਿਤਕਾਰਯੋਗ ਡਾ. ਬ ਹਮ ਜਗਦੀ , ਡਾ. ਸੁਰਜੀਤ
ੰ
ੰ
ਸਾਰੇ ਸਬਿਧਤ ਇਲਾਕੇ ਨਾਲ ਸੀ ਤੇ ਇਹ ਸੀ ਹਰਪਾਲ
ਪਾਤਰ ਤੇ ਡਾ. ਤਰਲਕ ਿਸਘ ਅਨਦ ਅਜੇ ਖੋਜ-ਕਰਮੀ
ੰ
ੰ
ੋ
ੰ
ੱ
ਿਟਵਾਣਾ ਤੇ ਨੀਨਾ ਿਟਵਾਣਾ ਦੀ ਨਾਟਕ ਮਡਲੀ ਵਲ ਉਸ
ਸਨ ਤੇ ਆਪਣੇ ਆਪਣੇ ਿਵਿ ਆਂ ਨਾਲ ਜੂਝ ਰਹੇ ਸਨ। ਿਦਨ ਉਸੇ ਮਚ ’ਤੇ ਪਜਾਬੀ ਜ਼ਬਾਨ ਦੇ ਇਕ ਦਰਦ-
ੁ
ੰ
ੰ
ਇਹ ਸਭਾਗਾਰ ਭਾਵ ਵਧੇਰੇ ਿਵ ਾਲ ਸੀ ਪਰ ਰਞਾਣੇ ਨਾਟਕ ‘ਅਨਜੋੜ’ ਦੀ ਭਾਵ ਪੂਰਤ ਪੇ ਕਾਰੀ ਜੋ
ੰ
ਉਸ ਿਵਚ ਰੌਣਕ ਏਨੀ ਵਾਧੂ ਸੀ ਿਕ ਿਤਲ ਮਾਿਰਆਂ ਵੀ ਭੁਜੇ ਸਾਡੇ ਵੇਖਿਦਆਂ-ਵੇਖਿਦਆਂ ਮਚ ’ਤੇ ਸਚ ਬਣ ਕੇ ਪਸਰ
ੱ
ੰ
ੱ
ਨਹ ਪੈ ਿਰਹਾ ਸੀ। ਇਸ ਬਹੁਤੇਰੀ ਰੌਣਕ ਦੇ ਦੋ ਮੁਖ ਕਾਰਨ ਗਈ ਸੀ।
ੂ
ੰ
ਮੈਨ ਵਧੇਰੇ ਸਾਰਥਕ ਜਾਪਦੇ ਬਣੇ। ਪਿਹਲਾ ਤੇ ਿਵ ੇ
ਮ , ਹਰਪਾਲ ਤੇ ਨੀਨਾ ਿਟਵਾਣਾ ਦੀ ਨਾਟਕੀ
ਕਾਰਨ ਸੀ ਿ ਵ ਕੁਮਾਰ ਬਟਾਲਵੀ ਦਾ ਆਏ ਹੋਣਾ ਿਜਸ ਦਾ ਪੇ ਕਾਰੀ ਭਾਵ ਪਿਹਲੀ ਵਾਰ ਵੇਖ ਿਰਹਾ ਸ ਪਰ ਉਸ
ਾਇਰੀ-ਜੋਬਨ ਉਸ ਵੇਲ ਿਸਖਰ ’ਤੇ ਸੀ, ਿਜਸ ਨ ਸੁਣਨ
ੂ
ੇ
ੰ
ੰ
ੂ
ੰ
ਿਵਚਲੀ ਰੂਹੇ- ਰਵਾਨੀ ਤੇ ਦਰਦ-ਵਡ ਮੈਨ ਤ ਕੀ ਥੇ
ਵਾਲ ਉਹਨ ਿਦਨ ਵਲ ਭਨ ਕੇ ਤੇ ਆਪਣੀਆਂ ਹੋਰ ਿਵ ੇ
ੇ
ੰ
ਪਹੁਚੇ ਹਰੇਕ ਦਰ ਕ ਦੇ ਮਨ-ਅਤਰੀਵ ਿਵਚ ਤਰਨ
ੰ
ੰ
ਪ ਾਥਿਮਕਤਾਵ ਨ ਿਵਚਾਲ ਛਡ ਕੇ ਵੀ ਿਵ ੇ ਰੂਪ ਿਵਚ
ੇ
ੱ
ੰ
ੂ
ਵਾਲੀ ਅਦਰ ਤਕ ਪ ਭਾਿਵਤ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਬਣ ਗਈ ਸੀ ।
ੱ
ੰ
ੰ
ਆ ਦੇ ਸਨ। ਉਸਦੀ ਮਤਰ-ਮੁਗਧ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਦਰਦ- ਉਸ ਇਲਾਕੇ ਉਸ ਿਹਰ ਦੇ ਪੜ ੇ-ਿਲਖੇ ਜਾਣਕਾਰ
ਮਈ - 2022 14
