Page 34 - Untitled-1
P. 34
ै
ां
े
े
ा
ां
ू
ां
हुतात्मे झाल े. उवरीत पाचही जण बदावसग बहादर याछॎया सऩॎयामध्य होत
ू
ां
े
ां
े
आवण ते सुध्दा ववववध लढायामध्य हुतात्मे झाल. लखी राय यास १७ नात
े
े
ा
ू
े
ां
े
आवण २४ पणत होत. ते सवही ववववध लढायामध्य शहीद झाल आहत.
े
े
े
े
इसवी सन १६३० मध्य ऐवतहावसक वदल्ली शहर यॎहणज अगदी छोटस
ां
े
े
े
े
े
े
नगर होत. वळोवळी ते अनकदा ववववध राजाची राजधानी बनववले गल.
े
ु
े
े
े
े
े
े
े
े
अगवणत वळा हे शहर वसवल गल, बहरल अन पन्हा उध्वस्त कल गल.
े
ां
ा
े
शहाजहानछॎया काळात अधअवधक वदल्ली वनवावसत होत. इसवी सन १५५६ पयत
ु
ु
े
े
ां
ां
ु
ां
ू
े
शर शहा सरीछॎया वशजानी (ज्यास सरी यॎहणन ओळखल जात) वदल्लीवर प्रभत्व
े
े
ां
े
ै
े
े
गाजववल असल तरी त्याना वतला वभव प्राप्त कऱून दता आल नाही. वदल्लीमध्य
े
े
ू
े
े
ां
ु
े
अनक जन वकल्ल होत. त्यातील अनकाची इतकी नासधस करण्यात आली होती
ा
े
ु
े
ु
े
ु
े
की त्यामळ ते पडीक होत, वनमनष्य झाल होत. इिाम शाह सर (राज्य
े
ां
े
१५४५-१५५४) यान सुध्दा वकल्ला बाधला होता (लाल वकल्ल्याछॎया मागच
ु
ां
ां
े
ु
असलला सवलमगढ वकल्ला). सरीांछॎया पराभवानतर मघलानी वदल्ली कावबज
े
े
े
कली. इसवी सन १६२८ मध्य शहाजहान नवीन सम्राट झाला तर त्यान नवीन
े
ां
े
े
वकल्ला बाधण्याच ठरववल. त्यान अहमद लाहोरीस नवीन वकल्ल्याचा आराखडा
ां
े
ां
ां
ु
बनववण्यास सावगतल. १२ मे १६३९ रोजी बाधकाम सरु करण्याची अवतम आज्ञा
े
ु
ां
करण्यात आली. दसऱ्याच वदवशी पायाचा दगड रोवला गला आवण ९ वर्ानी
े
ा
ू
वकल्ला पणपण तयार झाला आवण ६ एवप्रल १६४८ रोजी वकल्ला राहण्यासाठी
े
े
ु
े
े
तयार होता. शहाजहानने या वकल्ल्याच नाव ’वकला मबारीक’ अस ठवल,
९
ू
ां
ु
े
े
े
परत हा सदर लाल दगडामध्य बनववलला असल्यान लाल वकल्ला यॎहणन प्रवसध्द
झाला.
े
े
े
वदल्लीछॎया लाल वकल्ल्यान २५४.६७ एकर पररसर व्यापलला आह.
े
ां
ां
ां
ां
याछॎया सभोवती २.४१ वकमी लाब वभत बाधण्यात आली आह. या वभतीची
ां
े
े
े
ु
े
उची १८ ते ३१ मीटर अशी होती. याच प्रमख व्दार दवक्षणकड आह आवण
े
े
ां
ू
ु
यास लाहोरी दरवाजा यॎहणन ओळखल जात. याछॎया दसऱ्या दाराला वदल्ली
ू
े
ु
े
दरवाजा यॎहणन ओळखतात. यमना नदीछॎया वदशन उघडणाऱ्या दरवाज्याला
े
े
े
ू
पाणी दरवाजा यॎहणतात. या वकल्ल्यास एकण १४ दरवाज होत. यामध्य
ू
ा
कास्तिरी दरवाजा, कलकत्ता दरवाजा, मोरी दरवाजा, काबल दरवाजा, फश
ु
ा
े
े
खाना दरवाजा, अजमरी दरवाजा आवण तकमन दरवाजा इत्यादीांचा समावश
ां
ां
होतो. वकल्ल्याछॎया आत वावडी (पायाऱ्याची वववहर) होती. स्थावनक परपरा
ां
े
ू
ू
े
े
ां
सागत की लाल वकल्ला बाधण्याछॎयाही खप पूवीपासन ही वावडी (वववहर) यथ
होती.
ु
ां
े
वकल्ल्यात जसा वावर सरु झाला, लोकानी वकल्ल्याछॎया सभोवती घर
ां
ां
े
ा
ु
बाधायला सरुवात कली. सव प्रथम जामा मश्जीद, चादनी चौक आवण
ां
े
े
े
ां
ां
ु
फतहपरी याच बाधकाम झाल. त्यानतर मग सदर बाजार, चावडी बाजार,
े
े
े
े
ां
ां
ा
दयागज आवण इतर वठकाण बाधली गली. त्यावळी या क्षत्राला शहाजहानबाद
ू
े
ु
(आता जनी वदल्ली) यॎहणन ओळखल े जात अस. लाल वकल्ल्यासाठी आवण
ू
ु
े
नवीन वसलल्या नगरा कररता वालकाि (वाळचा दगड) लखी राय बणजारा
ु
ू
ां
याछॎयाकडन परववण्यात आला होता.
11
