Page 33 - Untitled-1
P. 33
ु
े
ां
दवक्षण आवशयामध्य ववववध वठकाणी त्याछॎया मालकीचा जमीन जमला
े
ां
े
होता. रायवसना, मालछा, नरला, बाराखबा ही गाव आवण त्याभोवतालचा
े
ां
ां
ा
े
जगलाचा भाग (आता हे सव क्षत्र नवी वदल्लीचा भाग आह) लखी राय याछॎया
ा
े
े
े
मालमत्तचा भाग होता. त्याच प्रमाण लोहगढ वकल्ल्याची सव जमीन, यॎहणज
ां
े
ां
ु
े
कालाअब आवण यमना नदी दरयॎयानचा पट्टा, यावर त्याचच राज्य होत. (या
े
ां
राज्याकररताच त्यानी लोहगढ वकल्ला आवण इतर अनक गढया या भागात
े
ै
उभारल्या होत्या.) लखी रायकड पन्नास हजाराऺूनही अवधक बलगाड्ा होत्या,
ां
ै
े
े
े
तीन ते चार लाख उट, हत्ती, घोड, बल आवण गाढव आवण इतर जनावर
े
े
े
ू
होती. तसच अनक तऱूण त्याछॎयाकड कामगार यॎहणन काम करीत असत.
े
ां
ै
लखी राय हत्ती, घोड, उट, बल, यॎहशी, बकऱ्या आवण गाढवे अशा
ां
ु
े
प्राण्याचा व्यापार करत अस. त्याच बरोबर अन्नधाऩॎय, (मसर डाळी, मीठ,
े
ां
े
े
े
े
मसाल), कपड (ववशर्त: रशीम, लोकर) बाधकामाकररता लागणार सावहत्य
ां
ु
ू
ां
े
(दगड, सगमरवर,चना इत्यादी), सरक्षणात्मक वस्त (शहॎथॎरात्र, दाऱूगोळा,
े
े
ां
े
े
खोगीर, ररकीब) आवण दवाणघवाणीची दयक (राज्य, श्रीमत लोक, व्यापारी
े
ां
ां
ां
े
इत्यादीांसाठीची) इत्यादीचा व्यापार करत अस. अस मानल जात की हे ताड
ू
ूां
े
े
े
ां
१५ लाख टन वस्तची वाहतक कवळ एका फरीमध्य करत असत. त्यानी
६
ु
े
ां
व्यापाराकररता मघल चलन आवण पध्दती दोन्हीांचा उपयोग कला. त्याचे
ां
ां
ां
े
ां
व्यापारी ताड श्रीलका ते समरकद आवण यारकद (मध्य आवशया) या दरयॎयान
ा
प्रवास करीत असत. तीव्र उन्हाळा आवण पावसाळा सोडला तर वर्भर हे
े
े
ां
े
ां
े
े
ताड वफरत असायच. त्यानी उत्तरप्रदश आवण मध्य भारतामध्य शकडो पाण्याची
ां
तळी आवण वववहरी बाधल्या.
ा
ां
े
ा
ु
सतराव्या शतकामध्य मघल साम्राज्य जगातील सवात श्रीमत अथव्यवस्था
े
७
े
ा
े
ां
े
ू
बनली आवण तव्हा जागवतक अथव्यवस्थमध्य भारतीय उपखडाच एकण
ा
े
े
ां
े
दशातगत उत्पादन (जीडीपी) २४.४% इतक होत . . बणजारा व्यापारी
े
ां
े
ु
ां
े
ा
असल्यान त्यानी मघलाची अथव्यवस्था बळकट करण्यात तसच नवीन बाजारपठा
ू
ां
ां
ववकसीत करण्यातही अत्यत महत्वाची भवमका बजावली. इतकच नाही तर
े
े
ूां
ु
बणजारा व्यापारावनवमत्तान दशभर प्रवास कऱून वस्तचा परवठा करीत
ू
ां
ू
ू
े
असल्याने त्याच व्यापारातील ज्ञान आवण कौशल्य हळ हळ खपच ववकसीत
े
ां
ां
ां
ा
झाल े आवण ते दशातील सवात श्रीमत व्यापारी बनल े. बणजारानी ताडयातील
ा
ा
ू
व्यवस्थापनाबाबत वण पध्दतीला कधीच मठमाती वदली होती आवण वग व्यवस्था
े
८
े
स्थापन कली होती . व्यक्तीच वतछॎया कामाछॎया स्वरुपावऱून वगीकरण करण्यात
ां
े
े
े
े
ु
ृ
यायच आवण बणजारा सस्कतीमध्य वनयक्त स्थानाला इतक महत्व वदल जात
े
नस.
ां
े
ां
ां
ु
े
े
लखी राय याना आठ मल होती. त्याची नाव- नागीया, हमचद, हरर,
ु
ां
ा
ां
ां
ा
वहरा, पडीया, बक्षी, बाला आवण जवाहर. सवछॎया सव गरु गोववद वसग
ू
ै
ै
ां
ां
ां
े
ां
आवण बदावसग बहादर याछॎया सऩॎयात होत. यापकी जवाहर (नतर ज्यास
े
े
ां
ू
े
जवाहर वसग यॎहणन ओळखल जाऊ लागल) फत्तगढ वकल्ल्याछॎया लढाईत ३०
ू
े
ां
ां
ां
े
े
े
ऑगस्ट १७०० रोजी आनदपर यथ हुतात्मा झाला. हमा (नतरचा हम वसग)
े
े
े
ां
ू
े
हा वतरगढछॎया लढाईमध्य आनदपर यथ (१६ जान १७०४ रोजी) आवण नागीया
े
ृ
ां
ां
(नतर वनगावहया वसग) (६ एवप्रल १७०९ रोजी) अमतसरछॎया लढाईमध्य
10
