Page 24 - Untitled-1
P. 24
प्रकरण १
लोहगढ
ि
जगातील वात मोठा सकल्ला
े
ां
ां
े
ू
ु
ै
ां
‘एक लाखाऺून अवधक सवनकाछॎया महाप्रचड सनसहीत मघल सम्राट बहादर
े
ू
े
ें
े
शहान २९ नोव्हबर १७१० रोजी लोहगढ वकल्ल्याला वढा घालन हल्ला कला
े
े
े
आवण अवघ्या एका वदवसात कावबज दखील कला! अशी नोांद कली नाही
े
े
ु
े
ां
े
असा इवतहासकार सापडण अवघड आह. या पस्तकाच लखक (हरवजदर
ां
े
ां
े
ां
े
ां
ु
वसग वदलगीर) यानी दखील इतराप्रमाण त्याछॎया आधीछॎया पस्तकामध्य अगदी
े
ु
ां
ां
ां
ां
ू
े
ा
असच यॎहटल आह. परत जव्हा त्यानी प्रत्यक्षात जाऊन सपण वकल्ला आवण
ू
ु
त्याछॎया आजबाजचा पररसर पावहला तेंव्हा ते यॎहणतात, “या ववजयाचा गवगवाच
े
ां
े
ु
इतक्ा प्रमाणात करण्यात आला आह की अस वाटतां मघल सैऩॎयाने कवढा
े
े
ू
मोठा पराक्रम कऱून ववजयश्री खचन आणली असल. प्रत्यक्षात या भव्य
े
े
वकल्ल्याछॎया आतल अवशर् पाऺून, वकल्ल्याची आजची अवस्था पावहली तरी
ु
े
े
ा
दखील हा दावा हास्यास्पद वाटतो. या अपप्रचारामळ असा भ्रम वनमाण होतो
ु
ां
े
े
की लोहगढ वकल्ला यॎहणज एखादी छोटी टकडी वकवा एखादी फटकळ
ां
े
े
ु
इमारत असावी आवण जाता जाता सहजच मघलानी ती फत्त कली असावी.
े
े
े
े
े
ु
ां
परत लोहगढ वकल्ल्याछॎया भौगोवलक प्रदशाच सवक्षण कल असता आवण
ां
े
वकल्ल्याची सरचना (वशल्लक अवशर् पाऺून) पावहली असता आपल्या सहजच
े
े
े
े
ां
ै
ै
ु
ू
ू
े
ध्यानात यत की मघलानी कलला दावा सत्यापासन कक मल दर तर आहच,
े
े
ू
ा
वशवाय अवतशयोक्तीपण आह. इतकच नाही तर इवतहासाबद्दलची शुध्द
ू
े
फसवणक सुध्दा आह.”
े
लोहगढ काही इसवी सन १७१० मध्य एकाएकी प्रकाशात आला नाही, तर
े
ृ
ां
ां
ु
ु
े
सन १६०९ मध्य गरु हरगोववद यानी गरु-दा-चक (आताच अमतसर) हा
ु
े
े
ां
वकल्ला बाधला तेंव्हाच याचाही जन्म झाला आह. आता या जागवर गरुव्दारा
े
े
ु
ां
े
ां
बाधला गला आह. गरु हर राय याछॎया आदशावऱून भाई लखी राय बणजारा
े
ां
े
ां
ु
यानी बाधलला हा दसरा लोहगढ वकल्ला आह. इसवी सन १६४५ ते १६५७
े
ु
े
ां
े
दरयॎयान गरुनी स्वत: थापल यथ १२-१३ वर् वास्तव्य कऱून या वकल्ल्याछॎया
े
े
ा
े
ां
े
ां
बाधकामावर दखरख कली. (मौबाद झुवफकार अदस्तानी याछॎया ’दाबस्तान-
ां
ां
ां
ु
े
े
े
ां
े
ए-मजाहब’ या ग्रथामध्य असा उल्लख आह.) यानतर गरु गोववद वसग यानी
े
ां
े
दखील इसवी सन १६८५ ते १६८८ दरयॎयान पावटा सावहब यथील वास्तव्या
े
े
े
ां
े
ां
ां
ु
दरयॎयान बाधकामावर दखरख कली. जव्हा गरु गोववद वसग चक्क नानकी
े
ृ
ां
े
ू
े
े
े
(आता हा भाग बहन आनदपर सावहबचा भाग आह) यथ परतल, तव्हा
े
े
ां
ां
इसवी सन १६८९-९० मध्य त्यानी आणखी एक वकल्ला याच नावान बाधला.
ु
ां
े
े
े
त्या वकल्ल्यावर गरुनी शहॎथॎरात्र बनववण्याचा कारखाना स्थापन कला. ही हत्यार,
े
ां
े
शहॎथॎर बनववण्याच काम वसकलीगर करत असत. त्यानी हे कौशल्य आपल्या
े
े
ां
े
े
ां
ू
ां
े
े
े
े
े
े
आज्यापणज्याकडन वशपरपरन हस्तगत कलल होत. अस वाटत की यथ
1
