Page 227 - Untitled-1
P. 227
े
ां
ां
फौजदार, वदवाण तसच लाहोर आवण सरवहदमधील इतर अवधकारी याचा
े
ां
े
ां
ू
दखील समावश होता. या मावहतीमधन एखादयाला त्याछॎया वशखासोबतछॎया
े
ू
े
ू
ा
ु
े
वतणुकीबाबत खप मावहती वमळ शकत. सन १८८८ मध्य या पस्तकाच
े
े
ां
ां
ें
े
एवशयाटीक सोसायटी ऑफ बगाल ने इग्रजीमध्य भार्ातर कल.
ां
ां
ू
ां
बदावसग बहादर याछॎया बददलची अगदी अवलकडछॎया तीन
ू
ां
ु
े
े
पस्तकामध्य १७१० ते १७१६ या कालावधी दरयॎयानची खप मावहती आह. ही
े
ु
ां
ां
ां
ू
ां
े
पस्तक अशी : १. बदा वसग बहादर : फारसी सरोत (पजाबीमध्य), बलवत
ां
े
े
ां
े
ां
े
ा
ृ
ां
ां
वसग वधल्लौां यानी सकवलत कलल (२०११ मध्य वसग ब्रदस, अमतसर यानी
े
े
े
ां
प्रकावशत कलल). २. मोहम्मद कावसम औरगाबादी अहवाल-उल-ख्वाकीन,
ा
ृ
ां
े
ां
ां
ां
ां
सपादन डॉ. बलवत वसग वधल्लौां (२०१२ मध्य वसग ब्रदस, अमतसर यानी
े
ू
ां
े
े
ां
ु
ें
ां
प्रकावशत कलल). ३. राजस्थानी डॉक्मटस ऑन बदावसग बहादर, सकलन
ां
े
ृ
ां
ा
ां
ां
बलवत वसग वधल्लौां (२०१६ मध्य वसग ब्रदस, अमतसर यानी प्रकावशत
े
े
े
कलल).
ं
इग्रजी स्त्ोत :
ां
ां
ु
ां
ां
ू
े
े
सरुवातीछॎया इग्रजी हॎथॎरोतामध्य बदा वसगाचा काही उल्लख आढळन
े
ू
े
ां
े
ां
े
यत नाही. इग्रजी हॎथॎरोतामधन कवळ एकमव मावहती उपलभॎध होती ती यॎहणज
ा
ां
ा
ा
े
जॉन सरमॉन आवण एडवडस स्टीफन यानी १० माच १७१६ रोजी फोट ववल्यम
े
े
े
ां
े
(कलकत्ता) यथील वब्रटीश राज्यपाल यास वलवहलल पत्र होय, या पत्रामध्य
े
े
ां
ां
ां
े
े
े
वदल्लीत सातश वशखाछॎया दहदडाछॎया वशक्षछॎया अमलबजावणीचा उल्लख आह.
ां
ां
ां
ु
ु
ां
हे पत्र गडावसग यानी अली यरोवपअन अकाऊटस ऑफ वसख्स या पस्तकात
ां
े
ां
े
ां
े
े
ां
े
ां
ू
ां
प्रवसध्द कल आह. इग्रजानी बदा वसगाचा उल्लख अऩॎय वलखाणामधन कला
े
ा
ां
ु
ा
े
आह पण ती सव अहवाल/पस्तक एकोणाववसाव्या शतकाछॎया उत्तराधात वकवा
ा
ा
े
ववसाव्या शतकाछॎया पूवाधात प्रवसध्द करण्यात आली आहत. सी. आर.
ें
ु
ां
े
ां
ववल्सन यानी वलवहलल्या अली ॲनल्स ऑफ इस्तिश इन बगाल या पस्तकातही
ा
े
ॅ
ां
ु
े
े
या घटनचा ओझरता उल्लख आह. तथावप आयववन याछॎया लटर मघल्स या
े
ां
ां
ु
ू
ु
पस्तकातन बदा वसगाबाबत बरीच उपयक्त मावहती दतात.
े
ां
े
ां
ां
े
सन १९१५ मध्य बदावसग याच पवहल व्यवस्तस्थत चररत्र इवतहासकार
ां
े
े
ां
ां
ां
ु
करम वसग यानी वलवहल. त्यानी दोन पस्तक वलवहली : बदा कौन था
ू
ा
ां
ां
ां
े
े
ू
ा
(उदमध्य) आवण बदा बहादर (पजाबी मध्य). पवहल्या दोन वर्ातच त्याछॎया
ु
ा
ां
े
ृ
ां
ु
पवहल्या पस्तकाची सधारीत आवत्ती वनघाली. करम वसग यानी अनक पवशयन
े
ां
े
ां
े
हॎथॎरोत त्याच बरोबर पजाबी हॎथॎरोत दखील वापरल. १९३० मध्य सोहन वसग
ां
ां
े
ां
े
े
ां
ां
े
ु
यानी इग्रजीमध्य बदा द ब्रव्ह हे पस्तक प्रवसध्द कल. सोहन वसग यानी करम
े
ां
ां
ु
ु
े
े
ा
ां
वसगाछॎया प्रमाण पवशयन हॎथॎरोत वापरल नाहीत. परत त्याच पस्तक
ां
ु
ां
े
े
ां
े
ां
ां
बदावसगाबाबतच पवहल इग्रजी पस्तक असल्यान त्यास चागलाच प्रवतसाद
ां
ु
े
ां
ां
ू
ां
ां
वमळाला. सन १९३५ मध्य गडा वसग यानी बदावसग बहादर हे पस्तक
ां
ां
ां
ां
ु
े
े
े
े
ां
पजाबीमध्य प्रवसध्द कल. गडा वसग याच पस्तक इवतहासकार करम वसग
ां
े
ां
ु
ां
याछॎया कामावरच आधारीत होत, परत त्यानी काही नवीन मावहतीही समाववष्ट
र
े
े
ु
ां
कली होती. त्यापाठोपाठ डॉ. हरी राम गप्ता याच वहस्टी ऑफ वशख्स हे
ां
ां
ां
े
ू
ु
े
े
े
ु
पस्तक आल त्यामध्य बदावसगाबद्दल खप मावहती दण्यात आली आह. परत
204
