Page 224 - Untitled-1
P. 224
ां
ु
ां
ू
े
ा
ू
ां
गरुछॎया कालावधी बाबत खप महत्वपण मावहती आह आवण बदावसग
ू
े
ां
ा
याछॎयाबाबतही काही महत्वपण मावहती उपलभॎध होत.
ु
ु
े
ां
ां
ां
ां
या नतरची काम सतोख वसग (गरु प्रताप सरुज ग्रथ, १८३९),
ां
ां
ां
रतन वसग भांगू (प्राचीन पथ प्रकाश, १८१४/१८४०) आवण वगयानी ग्यान वसग
े
े
ां
ां
े
ां
े
(पथ पाटकाश, १८९०) यानी कलल आह. जरी हे तीनही ग्रथ शीख
ु
ां
ु
े
ु
े
इवतहासाला अनक्रमानसार ससगत असल तरीही या वतन्हीहीमध्य मावहतीछॎया
े
े
ां
े
ू
े
ा
े
ां
ां
गभीर ववपयासाचा भरणा कलला वदसन यतो. तथावप गणश वसग बदी यानी
ु
े
ु
े
ां
े
े
ु
वलवहलल दसर एक पस्तक शशी वश वबनोद (१८७९), यामध्य गरु आवण
ां
ू
ां
ू
ां
े
ू
वबलासपर (कहलर) राज्य याछॎयातील सबधाबाबतची काही अमल्य मावहती
ां
ां
े
े
े
ू
े
ु
जपन ठवली आह. राम सख राव याच फतह वसग प्रभाकर आवण जासा
े
ु
े
े
ां
ा
वसग वबनोद (एकोणीसाव्या शतकाछॎया उतराधात वलवहलल पस्तक) यामध्य
ू
े
े
दखील काही अमल्य मावहती आह.
ां
ा
ां
ु
ां
ा
े
ां
परत पवशयन हॎथॎरोतामध्य बदावसग याछॎया कालावधीची सवात मौल्यवान
ां
ू
ा
ां
े
ु
ु
े
मावहती वमळत. गरु बद्दलचे सदभ अकबरनामा मध्य सध्दा आढळन येतात
ु
ां
ू
ां
(अब फजल, १६०१) आवण तज-ए-जहावगरी (१६२०). परत झुल्ह््कार
ू
े
े
ु
ा
े
े
ु
ां
े
अदस्तानी (आधी चकन यास मशान फानी यॎहटल गल) यानी वलवहलल
ा
ां
दावबस्तान-ए-मजावहब (१६४५-४६) या ग्रथात शीख धमाबाबत अवधक (जरी
े
े
े
े
यामध्य योग्य मावहती आवण ऐकीव मावहतीच वमश्रण असल तरी) तपशीलामध्य
ु
े
ु
ां
ां
मावहती आह. सजन राय भडारी याछॎया खलास्तत तारीख (१६९६) या
ां
ां
ा
ु
ु
ां
ु
ां
े
े
े
पस्तकामध्यही गरुछॎया कालावधी बाबत काही सदभ आहत परत यामध्य फक्त
े
े
१६९५-९६ या कालावधीचाच समावश आह.
ा
ां
ा
वशखाछॎया पररस्तस्थती बाबत कथन करणारा पवशयन हॎथॎरोतातील सवात
ा
ु
े
मौल्यवान हॎथॎरोत यॎहणज अखबरात-ए-दरबार-ए-मल्ला (शब्दश: अथ होतो
े
ू
की बादशहाछॎया दरबाराच बातमीपत्र); हे जयपर राज्याछॎया प्रवतवनधीांनी (जे
ु
े
े
ां
ु
ै
वदल्ली दरबारात असायच तसच मघल बादशहाछॎया सवनकी तकड्ासोबत
ू
े
े
े
ां
असायच) पाठववलल्या अहवालाछॎया स्वरुपात आह. बादशहाची या हॎथॎरोतामधन
ां
ैं
ू
ां
एखाद्याला १७०७ पासन (१७५० पयत) दनवदन घडणाऱ्या घटनाची रोजीवनशी
े
ु
ु
े
े
े
वाचता यत. आयॎही या दस्त-ऐवजाचा अगदी परपर वापर कऱून घतला
े
े
े
े
ु
आह, ववशर्त: मघल सम्राट आवण इतर अवधकाऱ्याच आदश/कारवाया
ु
ू
ां
े
े
याबाबत याचा प्रमख हॎथॎरोत यॎहणन उपयोग कला आह.
ां
े
ां
ा
या कालावधी दरयॎयान वकवा या कालावधी सदभात मावहती दणाऱ्या
े
े
ै
ां
खवजऩॎयापकी काही खालीलप्रमाण आहत :
ू
े
ताझसकरात लतीन-ए-चग्गट्टा (१७२४ मध्य मोहम्मद हादी
े
ां
े
े
ां
कामवार यानी वलवहलल.) यामध्य १७०७ ते १७२४ पयतछॎया कालावधीचा
े
ू
े
े
लखाजोखा आह. बहादर शहाचा पुत्र रफी-उल-शान सोबतच सतत अस.
ृ
ै
े
ु
े
ां
बादशहाला अवधकत दनवदन अहवाल दण त्याछॎया कामाचा प्रमख भाग होता.
े
ु
े
े
ां
ां
ां
हे पस्तक दोन खडामध्य उपलभॎध आह, पवहल्या खडामध्य १७०७ पयतचा
े
ु
ां
ां
ां
े
कालावधी आह आवण दसऱ्या खडात १७२४ पयतछॎया घटनाबददल आह. जरी
ां
े
े
े
ां
ां
कामवार यान वलखाणात कोठही बदावसग तसच वशखाबददल वाटणारा वतरस्कार
201
