Page 16 - Shabad bood july
P. 16
ਪਾਿਕਸਤਾਨੀ ਪੰਜਾਬੀ ਨਾਵਲਕਾਰ ਅਫਜ਼ਲ ਅਿਹਸਾਨ ਰੰਧਾਵਾ ਦੇ ਨਾਵਲਾਂ ਿਵੱਚ ਨਾਰੀ ਸਰੋਕਾਰ
ੌ
ਡਾ. ਸਵਰਨਜੀਤ ਕਰ
ੰ
ੰ
ੰ
1947 ਦੀ ਭਾਰਤ- ਪਜਾਬੀ ਸਾਿਹਤ ਨਾਲ ਸਬਿਧਤ ਪੁਸਤਕ ਗਲ ਪਰ
ੰ
ਪਾਿਕ ਵਡ ਤ ਬਾਅਦ ਹੀ ਿਗਣੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਹਰੇਕ ਿਕਰਤ ਭਾਵ ਉਹ
ਪਾਿਕਸਤਾਨ ਨ ਦਾ ਮੁਲਕ ਸਾਿਹਿਤਕ ਹੋਵੇ, ਸਮਾਿਜਕ ਜ ਸਿਭਆਚਾਰਕ ਉਸ ਦੀਆਂ
ੰ
ੱ
ਹ ਦ ਿਵਚ ਆਇਆ। ਪਜ ਆਪਣੀਆਂ ਿਵ ੇ ਤਾਵ ਹੁਦੀਆਂ ਹਨ, ਿਜਨ ਦੇ ਅਧਾਰ
ੰ
ੱ
ਦਿਰਆਵ ਦੀ ਧਰਤੀ ’ਤੇ ਉਹ ਦੂਜੀਆਂ ਸਾਿਹਿਤਕ ਿਕਰਤ ਨਾਲ ਿਵਲਖਣ ਹ ਦ
ਤਕਸੀਮ ਹੋਣ ਨਾਲ ਪਜਾਬ ਦੀ ਧਾਰਨੀ ਹੁਦੀ ਹੈ। ਇਸਲਾਮੀ ਿਵਚਾਰਧਾਰਾ ਦੇ ਪ ਭਾਵ
ੰ
ੰ
ਦੀ ਵਡ ਦੋ ਭਾਗ ਿਵਚ ਹੋ ਅਧੀਨ ਹ ਦ ਿਵਚ ਆਏ ਪਾਿਕਸਤਾਨੀ ਪਜਾਬੀ ਸਾਿਹਤ ਨ
ੱ
ੰ
ੱ
ੰ
ੰ
ੰ
ੱ
ਗਈ। ਸਰਹਦੀ ਲਕੀਰ ਨ ਪਜਾਬੀ ਦੀ ਸੂਫ਼ੀ ਕਾਿਵ ਪਰਪਰਾ ਅਤੇ ਿਕਸਾ ਕਾਿਵ
ੱ
ੂ
ਿਫਰ ਇਨਸਾਨ ਨ ਹੀ ਨਹ ਪਰਪਰਾ ਨ ਆਪਣੇ ਿਪਛੋਕੜ ਅਤੇ ਪਿਰਪੇਖ ਵਜ ਗ ਿਹਣ
ੰ
ੂ
ੰ
ੰ
ੱ
ੰ
ੱ
ੱ
ੰ
ੰ
ੱ
ੰ
ਵਿਡਆ ਸਗ ਸਾਿਹਤ ਿਵਚ ਵੀ ਵਡ ਪਾ ਿਦਤੀ। ਇਹ ਗਲ ਕੀਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਿਹਦੂ ਿਸਖ ਪਰਪਰਾਵ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨ ੂ
ੰ
ਭਾਰਤੀ ਪਜਾਬੀ ਸਾਿਹਤ ਅਤੇ ਪਾਿਕਸਤਾਨੀ ਪਜਾਬੀ ਪੂਰਨ ਰੂਪ ਿਵਚ ਅਲਗ ਕਰ ਿਲਆ।
ੱ
ੰ
ੰ
ੱ
ੰ
ੱ
ੰ
ਸਾਿਹਤ ਦੇ ਸਦਰਭ ਿਵਚ ਸਹੀ ਸਾਿਬਤ ਹੁਦੀ ਹੈ। 1947 ਵਡ ਮਗਰ ਹ ਦ ਿਵਚ ਆਏ ਪਾਿਕਸਤਾਨੀ ਪਜਾਬੀ
ੰ
ੰ
ੱ
ੰ
ਦੀ ਭਾਰਤ-ਪਾਿਕ ਵਡ ਨ ਨਾ ਕੇਵਲ ਇਨਸਾਨ ਿਵਚਕਾਰ ਨਾਵਲ ਦੀ ਿਵਕਾਸ ਗਤੀ ਬਹੁਤ ਧੀਮੀ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਹ
ੱ
ਅਿਜਹੀਆਂ ਲਕੀਰ ਿਖਚੀਆਂ ਿਜਸ ਕਾਰਨ ਸਾਡੇ ਲਈ ਆਪਣੇ ਥੀਮਕ ਸਰੋਕਾਰ , ਿਦ ਟੀ ਮੂਲਕ ਚੇਤਨਾ ਅਤੇ
ੇ
ੰ
ੱ
ੱ
ਪਾਿਕਸਤਾਨ ਦੇ ਅਣਮੁਲ ਸਾਿਹਤ ਤਕ ਪਹੁਚਣ ਿਵਚ ਵਡੀ ਿਵਲਖਣ ਸਚਾਰ ਪ ਬਧ ਕਾਰਨ ਮਨਖ ਦੇ ਚੇਤਨ-
ੱ
ੱ
ੰ
ੰ
ੁ
ੱ
ੱ
ੇ
ੱ
ਿਦਕਤ ਆ ਗਈ। ਇਸੇ ਤਰ ਉਧਰਲ ਸਾਿਹਤਕਾਰ ਲਈ ਅਵਚੇਤਨ, ਸਚ-ਝੂਠ, ਿਵਅਕਤੀ ਿਕ ਤ ਸਵੇਦਨਾ ਅਤੇ
ੰ
ੱ
ਭਾਰਤੀ ਪਜਾਬੀ ਸਾਿਹਤ ਤਕ ਰਸਾਈ ਕਰਨੀ ਜੋਖ਼ਮ ਵਾਲਾ ਮਾਨਿਸਕਤਾ ਦੀ ਟੁਟ-ਭਜ ਨ ਸੂਖ਼ਮ ਅਤੇ ਬਹੁ-ਿਦ ਾਵੀ
ੱ
ੰ
ੱ
ੰ
ੱ
ੂ
ਕਮ ਬਣ ਿਗਆ। ਦੂਜੀ ਗਲ ਜੋ ਘੜ ਕੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਦੀ ਿਦ ਟੀ ਰਾਹ ਪੇ ਕਰਨ ਿਵਚ ਭਾਵ ਭਾਰਤੀ ਪਜਾਬੀ
ੱ
ੰ
ੱ
ੰ
ੰ
ਹੈ ਉਹ ਇਹ ਹੈ ਿਕ ਪਾਿਕਸਤਾਨੀ ਪਜਾਬੀ ਸਾਿਹਤ ਨਾਵਲ ਿਜਨਾ ਸਫਲ ਤ ਨਹ ਹੋ ਸਿਕਆ ਪਰ ਿਫਰ ਵੀ
ੰ
ਾਹਮੁਖੀ ਿਲਪੀ ਿਵਚ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਅਣਗੌਿਲਆ ਰਿਹ ਮੁਢਲ ਨਾਵਲ ਿਵਚ ਆਦਰ ਵਾਦੀ ਰੁਚੀਆਂ, ਰੁਮ ਸ
ੱ
ੇ
ੱ
ੱ
ਜ ਦਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ-ਪਾਿਕ ਵਡ ਨਾਲ ਸ ਝੇ ਸਿਭਆਚਾਰ ਨਿਤਕ ਕਦਰ -ਕੀਮਤ , ਿਰ ਿਤਆਂ ਦਾ ਦੁਹਰਾਓ,
ੰ
ੱ
ੱ
ੱ
ਿਵਚ ਇਕ ਅਿਜਹੀ ਲਕੀਰ ਿਖਚ ਿਦਤੀ ਗਈ ਜੋ ਸਮ ਦੇ ਿਕਰਤੀ ਿਕਸਾਨ ਦੀ ਹਾਲਤ, ਔਰਤ-ਮਰਦ ਸਬਧ, 1947
ੱ
ੰ
ੰ
ੰ
ੱ
ਵੇਗ ਨਾਲ ਵਧਦੀ ਅਤੇ ਪਰਪਕ ਹੁਦੀ ਗਈ। ਲਕ ਦੀ ਸੋਚ ਦੀ ਵਡ ਦਾ ਦੁਖ ਤ, ਪ ਡੂ ਅਤੇ ਿਹਰੀ ਮਧ ਵਰਗੀ ਲਕ
ੋ
ੰ
ੱ
ੋ
ੰ
ਅਤੇ ਿਚਤਨ ਿਵਚ ਵਖਰੇਵ ਪੈਦਾ ਹੁਦਾ ਿਗਆ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਦੀ ਮਨਿਵਿਗਆਨਕ ਪਖ ਤ ਪੇ ਕਾਰੀ ਹੋਈ ਿਮਲਦੀ ਹੈ।
ੰ
ੱ
ੱ
ੰ
ੇ
ੇ
ੰ
ਉਧਰਲ ਪਜਾਬੀ ਸਾਿਹਤ ਦੀ ਭਾ ਾ ਇਧਰਲ ਪਜਾਬੀ ਇਹ ਸਮ ਦੇ ਵੇਗ ਨਾਲ ਮਨਖੀ ਜੀਵਨ ਦੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰਤ ,
ੱ
ੱ
ੁ
ੱ
ਸਾਿਹਤ ਨਾਲ ਅਡਰੀ ਬਣਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਪਾਿਕਸਤਾਨੀ ਪ ਾਪਤੀਆਂ, ਸਮਾਿਜਕ, ਸਿਭਆਚਾਰਕ, ਰਾਜਨੀਿਤਕ ਅਤੇ
ੰ
ਪਜਾਬੀ ਸਾਿਹਤਕਾਰ ਨ ਵਡ ਤ ਬਾਅਦ ਫ਼ਾਰਸੀ ਿਲਪੀ ਨ ੂ ਆਰਿਥਕ ਪ ਸਿਥਤੀਆਂ ਅਨਸਾਰ ਆਪਣੀ ਸੁਰ ਬਦਲਦਾ
ੰ
ੰ
ੁ
ਸਾਿਹਤ ਰਚਨਾ ਦਾ ਮਾਿਧਅਮ ਬਣਾਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਿਰਹਾ ਹੈ।ਿਵਿਗਆਨਕ ਕਾਢ , ਸਾਿਹਿਤਕ ਪ ਿਵਰਤੀਆਂ
ੰ
ਪਜਾਬੀ ਸਾਿਹਤਕਾਰ ਨ ਗੁਰਮੁਖੀ ਿਲਪੀ ਨ ਅਪਣਾ ਅਤੇ ਸਮਕਾਲੀ ਿਗਆਨ ਅਨਸਾਰ ਬਦਲਦੇ ਯਥਾਰਥ
ੰ
ੂ
ੁ
ਿਲਆ। ਨਾਲ ਸਬਿਧਤ ਤਬਦੀਲੀ ਬੜੀ ਧੀਮੀ ਗਤੀ ਨਾਲ ਨਾਵਲ
ੰ
ੰ
ਿਜਥੇ ਪੂਰਬੀ ਪਜਾਬ ਿਵਚ ਪਜਾਬੀ ਸਾਿਹਤ ਿਵਧਾ ਿਵਚ ਿਦਖਾਈ ਿਦਦੀ ਹੈ। ਆਪਣੇ ਸਮਕਾਲੀ ਸਮ
ੱ
ੱ
ੰ
ੰ
ੱ
ੰ
ਿਗਣਨਾਤਮਕ ਪਖ ਵਡੀ ਿਗਣਤੀ ਿਵਚ ਪ ਾਪਤ ਹੁਦਾ ਹੈ ਅਨਸਾਰ ਪਾਿਕਸਤਾਨੀ ਪਜਾਬੀ ਨਾਵਲ ਦੇ ਸਰੋਕਾਰ,
ੱ
ੱ
ੰ
ੱ
ੁ
ੰ
ਥੇ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਪਛਮੀ ਪਜਾਬ ਭਾਵ ਪਾਿਕਸਤਾਨ ਿਵਚ ਿਬਰਤ ਤ, ਭਾ ਾ, ਪਾਤਰ ਅਤੇ ੈਲੀ ਿਵਚਲ ਅਤਰ-
ੰ
ੇ
ੱ
ੰ
14 ਜੁਲਾਈ - 2022
