Page 17 - Shabad bood july
P. 17
ੰ
ਸਵਾਦ ਵੀ ਲਗਾਤਾਰ ਬਦਲਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। ਿਰਹਾ ਧਰੋ ਉਸਦੀ ਹ ਦ ਲਈ ਖ਼ਤਰਾ ਬਿਣਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ੁ
ੰ
ੰ
ਪਾਿਕਸਤਾਨੀ ਪਜਾਬੀ ਨਾਵਲ ਦੇ ਆਰਭ ਤ ਲ ਕੇ ਔਰਤ ਦੀ ਇਸ ਤਰ ਦੀ ਨਾਜ਼ਕ ਸਿਥਤੀ ਬਾਰੇ ਬੁਸ਼ਰਾ
ੈ
ੱ
ਹੁਣ ਤਕ ਕੋਈ ਨਾਵਲਕਾਰ ਨਾਰੀਵਾਦੀ ਲਿਹਰ ਨਾਲ ਏਜਾਜ਼ ਦਾ ਕਥਨ ਿਧਆਨਯੋਗ ਹੈ।
ੰ
ੱ
ਿਨ ਜੀ ਤੌਰ ’ਤੇ ਕੋਈ ਸਬਧ ਨਹ ਰਖਦਾ ਿਕ ਿਕ “ਇਕ ਔਰਤ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਤੇ ਮ ਆਪਣੀ ਨਾਖ਼ਤ ਦੇ
ੱ
ੰ
ੱ
ਨਾਰੀਵਾਦ ਦਾ ਜਨਮ 20ਵ ਸਦੀ ਦੇ ਸਤਵ ਦਹਾਕੇ ਦੌਰਾਨ ਮਧੋਲ਼ ਜਾਣ ਬਾਰੇ ਿਫ਼ਕਰਮਦ ਹ । ਮ ਔਰਤ ਦੇ ਿਹਸੇ ਦੀ
ੱ
ੇ
ੱ
ੰ
ੰ
ੱ
ਪਛਮ ਿਵਚ ਿਵਗਸਣਾ ੁਰੂ ਹੁਦਾ ਹੈ ਪਰ ਸਵੇਦਨ ੀਲ ਸਪੇਸ ਮਗਦੀ ਹ । ਮ ਤਨਜ਼ ਨਾਲ ਮੁਆਸ਼ਰੇ ’ਚ ਭਾਰੂ
ੰ
ਿਵਅਕਤੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਹਰ ਲਖਕ ਨ ਸਮਾਜ ਿਵਚ ਪੀੜਤ ਮਰਦਾਵ ਸੋਚ ਵਾਲੀ ਹ ਨ ਗੁਆਚੀਆਂ ਕੁਜੀਆਂ ਵਾਲਾ
ੇ
ੰ
ੂ
ੰ
ੱ
ਵਰਗ ਪ ਤੀ ਆਪਣੀ ਸਵੇਦਨਾ ਪ ਗਟਾ ਕੇ ਉਸਦੇ ਹਕ ਅਤੇ ਜਦਰਾ ਆਿਖਆ ਵੇ। ਇਸ ਬਰੇ-ਸਗ਼ੀਰ ਦੀ ਅਧੀ ਵਸ
ੱ
ੱ
ੱ
ੰ
ੰ
ੱ
ੱ
ਅਿਧਕਾਰ ਪ ਤੀ ਸਕੇਤ ਜ਼ਰੂਰ ਿਦਤੇ ਹਨ। ਇਨ (ਖ਼ਵਾਤੀਨ) ਿਕਸੇ ਿਗਣਤੀ ਿਵਚ ਈ ਨਹ । ਿਕਸੇ ਵੀ
ੰ
ੱ
ਨਾਵਲਕਾਰ ਨ ਨਾਰੀ ਨਾਲ ਸਬਿਧਤ ਹਰੇਕ ਸਰੋਕਾਰ ਨ ੂ ਮਰਦਮ ਸ਼ੁਮਾਰੀ ’ਚ ਸਾਡੇ ਨ ਦਾ ਨਾ ਹੋਣਾ ਵਾਲੀ ਰਮਜ਼
ੰ
ੰ
ੰ
1
ਬੜੀ ਸੂਖਮ ਅਤੇ ਪਾਰਦਰ ੀ ਿਦ ਟੀ ਰਾਹ ਿਕਤੇ ਔਰਤ ਦੀ ਬੇਸ਼ਨਾਖ਼ਤੀ ਦਾ ਹੋਣਾ ਏ।”
ਆਦਰ ਰੂਪ ਿਵਚ, ਿਕਤੇ ਕਰੂਰ ਸਚ ਅਤੇ ਿਕਧਰੇ ਔਰਤ ਹਰ ਥ ਤ ਾਸਦੀ ਭੋਗਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਝਲਕ
ੱ
ੱ
ੰ
ਕਾਲਪਿਨਕ ਪਧਰ ਤੇ ਪੇ ਕਰਨ ਦਾ ਯਤਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਅਫ਼ਜ਼ਲ ਅਿਹਸਨ ਰਧਾਵਾ ਦੇ ਨਾਵਲ ‘ਦੀਵਾ ਤੇ ਦਿਰਆ’,
ੱ
ੰ
ੇ
ੱ
ੰ
ੰ
ੱ
1947 ਦੀ ਵਡ ਤ ਮਗਰ ਮੁਢਲ ਪਜਾਬੀ ਨਾਵਲ ਿਵਚ ‘ਦੁਆਬਾ’, ‘ਸੂਰਜ ਗ ਿਹਣ’ ਅਤੇ ‘ਪਧ’ ਿਵਚ ਨਜ਼ਰ
ੱ
ੰ
ੱ
ਔਰਤ ਸਵੇਦਨਾ ਿਕਧਰੇ ਵੀ ਿਵਦਰੋਹੀ ਸੁਰ ਅਖ਼ਿਤਆਰ ਆ ਦੀ ਹੈ। ਇਨ ਨਾਵਲ ਿਵਚ ਕ ਮਵਾਰ ਸਿਭਆਚਾਰਕ
ਨਹ ਕਰਦੀ। ਔਰਤ ਆਪਣੀ ਪੂਰੀ ਿਜ਼ਦਗੀ ਿਪਤਰਕੀ ਪਿਰਵਰਤਨ ਦੀ ਝਲਕ ਵੀ ਨਾਵਲਕਾਰ ਦੀ ਨਾਵਲੀ
ੰ
ੰ
ਸਮਾਜ ਅਧੀਨ ਜਾਗੀਰਦਾਰੀ ਚੌਖਟੇ ਿਵਚ ਿਵਚਰਦੀ ਹੋਈ ਸਵੇਦਨਾ ਰਾਹ ਪੇ ਹੋਈ ਹੈ ਪਰ ਔਰਤ ਪ ਤੀ ਸਮਾਿਜਕ
ੱ
ਮਰਦਾਵ ੋ ਣ ਨ ਹੀ ਆਪਣਾ ਪਤੀ ਧਰਮ ਸਵੀਕਾਰ ਨਜ਼ਰੀਏ ਿਵਚ ਤਬਦੀਲੀ ਬਹੁਤ ਘਟ ਿਦਖਾਈ ਿਦਦੀ ਹੈ।
ੂ
ੰ
ੰ
ੱ
ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਵਧੇਰੇ ਕਰਕੇ ਸਧਾਰਨ, ਪ ਡੂ, ਅਨਪੜ ‘ਦੀਵਾ ਤੇ ਦਿਰਆ’ ਰਧਾਵਾ ਦਾ ਪਿਹਲਾ ਨਾਵਲ ਹੈ ਜੋ ਿਕ
ੰ
ੱ
ੱ
ਔਰਤ ਪਰ ਹੀ ਕ ਦਿਰਤ ਹੈ। ਿਕਧਰੇ-ਿਕਧਰੇ ਪੜ ੀ- ਮੁਖ ਰੂਪ ਿਵਚ ਮਧ ਵਰਗ ਦੇ ਪਰਸਪਰ ਲੜਾਈ-
ੰ
ਿਲਖੀ ਅਤੇ ਨਕਰੀਪੇ ਾ ਔਰਤ ਦੀ ਵੀ ਇਨ ਨਾਵਲ ਿਵਚ ਝਗਿੜਆਂ, ਜਟਵਾਦ, ਨਕ-ਨਮੂਜ਼, ਹ ਤ ਉਤਪਨ
ੌ
ੱ
ੱ
ੱ
ੰ
ੂ
ਝਲਕ ਿਮਲਦੀ ਹੈ। ਇਨ ਨਾਵਲ ਿਵਚ ਔਰਤ ਦੀ ਹ ਦ ਹੋਈਆਂ ਔਕੜ ਅਤੇ ਿਪਆਰ ਦੇ ਦੁਖ ਤ ਨ ਪੇ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ੱ
ੱ
ੱ
ੱ
ਅਤੇ ਹੋਣੀ ਪਿਹਲ ਿਨਰਧਾਿਰਤ ਿਮਥ ਦੇ ਆਧਾਰ ’ਤੇ ਹੀ ਦੋ ਪਿਰਵਾਰ ਦੀ ਆਪਸੀ ਟਕਰ ਿਵਚ ਔਰਤ ਤ ਾਸਦੀ
ਤੈਅ ਹੁਦੀ ਰਹੀ ਹੈ। ਔਰਤ ਸਮਾਜ ਿਵਚ ਇਕ ਆਦਰ ਭੋਗਦੀ ਹੈ। ਉਜਾਗਰ ਿਸਘ ਰਧਾਵਾ ਦੀ ਧੀ ਰੂਪੋ ਦਾ
ੰ
ੰ
ੱ
ੰ
ੱ
ੰ
ੱ
ਪਤਨੀ/ਭੈਣ/ਮ /ਪ ੇਿਮਕਾ ਦੇ ਰੂਪ ਿਵਚ ਿਵਚਰਦੀ ਹੈ। ਕਰਤਾਰ ਿਸਘ ਸਧੂ ਦੇ ਪੁਤਰ ਮ ੇਰ ਨਾਲ ਿਪਆਰ
ੰ
ੱ
ੱ
ੰ
ਿਪਤਰਕੀ ਸਮਾਜ ਿਵਚ ਜੇਕਰ ਉਹ ਅਿਜਹੀਆਂ ਪੂਰਵ ਸਬਧ ਅਤ ਰੂਪੋ ਦੀ ਹੋਣੀ ਬਣਦੇ ਹਨ।
ੰ
ੱ
ੱ
ੱ
ਿਨਰਧਾਿਰਤ ਿਮਥ ਤ ਅਗੇ ਜਾਣ ਦਾ ਯਤਨ ਕਰਦੀ ਹੈ ਤ ਮ ੇਰ ਦਾ ਵਡਾ ਭਰਾ ਹਰਬਚਨ ਜੋ ਿਵਆਿਹਆ
ੂ
ੰ
ਸਮਾਜ ਉਸਨ ਪ ਵਾਨ ਨਹ ਕਰਦਾ। ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਆਪਣੀ ਮਾਸੀ ਦੀ ਧੀ ਿਜਦੋ ਨਾਲ
ੰ
ੂ
ੰ
ੰ
ੰ
ਪਾਿਕਸਤਾਨੀ ਪਜਾਬੀ ਸਾਿਹਤ ਿਵਚ ਨਾਰੀ ਨਾਲ ਨਜਾਇਜ਼ ਸਬਧ ਬਣਾ ਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮ ੇਰ ਨ ਉਸ ਨਾਲ
ੰ
ੱ
ੰ
ਸਬਿਧਤ ਸਾਿਹਤ ਸਕੁਿਚਤ ਹੋ ਕੇ ਰਿਹ ਿਗਆ ਹੈ। ਇਸ ਿਵਆਹ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਿਕ ਿਕ ਉਹ ਹਰਬਚਨ
ੰ
ੰ
ੱ
ਖੇਤਰ ਿਵਚ ਔਰਤ ਦਾ ਯੋਗਦਾਨ ਬਹੁਤ ਥੋੜ ਾ ਹੈ। ਇਸ ਤ ਗਰਭਵਤੀ ਹੋ ਜ ਦੀ ਹੈ। ਨਾਵਲ ਰਾਹ ਿਵਆਹ ਬਾਹਰੇ
ੰ
ੱ
ਮੁਲਕ ਿਵਚ ਔਰਤ ਦਾ ਦੂਜੈਲਾ ਦਰਜਾ ਕਈ ਸਮਾਿਜਕ, ਔਰਤ-ਮਰਦ ਸਬਧ ਦੀ ਟੋਹ ਵੀ ਿਮਲਦੀ ਹੈ। ਅਿਜਹੇ
ੰ
ਸਿਭਆਚਾਰਕ ਅਤੇ ਧਾਰਿਮਕ ਰਹੁ-ਰੀਤ ਤ ਉਸਦਾ ਸਬਧ ਿਵਚ ਵੀ ਔਰਤ ਹੀ ਸਤਾਪ ਭੋਗਦੀ ਹੈ। ਮ ੇਰ
ੰ
ੱ
ੰ
ੰ
ੱ
ੱ
ੰ
ੰ
ਅਿਸਧੇ ਤੌਰ ’ਤੇ ਵਿਚਤ ਹੋਣਾ, ਪੂਰਨ ਰੂਪ ਿਵਚ ਮਰਦ ’ਤੇ ਦੁਆਰਾ ਮਾਸੂਮ ਿਜਦੋ ਦਾ ਕਤਲ ਜੋ ਰੂਪੋ ਦੇ ਿਪਆਰ ਵਜ
ੰ
ੱ
ਿਨਰਭਰ ਹੋਣਾ, ਅਨਪੜ ਤਾ, ਪਿਵਤਰਤਾ ਦਾ ਸਕਲਪ, ਉਪਜੀ ਭਾਵਨਾ ਕਰਕੇ ਹੁਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਆਪਣੀ ਆਦਰ ਕ
ੰ
ੰ
ਤਲਾਕ ਦਾ ਸੌਖਾ ਅਤੇ ਮਰਦਪਖੀ ਹੋਣਾ ਅਤੇ ਹਰ ਥ ’ਤੇ ਹੋ ਪ ੀਤ ਨ ਰੂਪੋ ਨਾਲ ਿਵਆਹ ਰਾਹ ਨਪਰੇ ਚੜ ਾਉਣਾ
ੂ
ੱ
ਜੁਲਾਈ - 2022 15
