Page 7 - final may 2022 sb 26.05.22.cdr
P. 7
ਿ ਵ ਦੀ ‘ਲੂਣਾ’ ਨ ਪੜਿਦਆਂ (ਨਾਰੀ ਧਰਤੀ ਦੀ ਕਿਵਤਾ ਹੈ)
ੰ
ੂ
ੰ
ਡਾ.ਰਤਨ ਿਸਘ ਿਢਲ
ੱ
ੱ
ਪਜਾਬੀ ਦੇ ਬਹੁ-ਚਰਿਚਤ ਾਇਰ ਿ ਵ ਕੁਮਾਰ ਕੁਮਾਰ’ ਵੀ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਚੁਕੀ ਹੈ ਜੋ ਦੁਿਨਆਵੀ ਜੀਵਨ
ੰ
ੰ
ੰ
ਬਟਾਲਵੀ ਬਾਰੇ ਹੁਣੇ ਿਜਹੇ ਡਾ. ਸੁਿਰਦਰਪਾਲ ਿਸਘ ਅਤੇ ਿਸਰਜਣ ਪਲ ਅਦਰ ਿ ਵ ਦੇ ਨਾਲ ਰਿਹਣ ਵਾਲ’
ੇ
ੰ
ਕਾਹਲ ਦੀ ਪੁਸਤਕ ‘ ਾਇਰੀ ਦਾ ਸਰੂਰ’ ਿ ਵ ਕੁਮਾਰ ਭੂ ਣ ਿਧਆਨਪੁਰੀ ਦੀ ਿਲਖੀ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ ਤ
ੇ
ੰ
ੰ
ਬਟਾਲਵੀ ਪ ਕਾਿ ਤ ਹੋਈ ਹੈ। ਡਾ. ਕਾਹਲ ਨ ਿ ਵ ਨ ੂ ਬਾਅਦ ਸੁਭਾ ਪਿਰਹਾਰ ਦੀ ਸਪਾਿਦਤ ਕੀਤੀ ਹੋਈ ਲਖ
ੰ
ੱ
‘ਵਡੇ ਭਾਅ’ ਦੇ ਤੌਰ ’ਤੇ ਸਬੋਧਨ ਕਰਿਦਆਂ ਉਸ ਨਾਲ ਦੀ ਪੁਸਤਕ ਹੈ। ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਦੇ ਪਨਾ 23-24 ’ਤੇ ਭੂਸ਼ਣ
ੰ
ੱ
ਆਪਣੀ ਨੜਤਾ ਅਤੇ ਮੁਲਾਕਾਤ ਦੇ ਆਧਾਰ ’ਤੇ ਪ ਵਚਨ ਿਲਖਦਾ ਹੈ, ‘ਮੌਕਾ ਤ ਨਹ , ਪਰ ਇਕ ਗਲ ਹੋਰ ਕਦ
ੱ
ੂ
ੰ
ੰ
ਿਸਰਜੇ ਹਨ ਿਜਨ ਨ ਸਚ ਮਨਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਹੋਣਾ ਕਰੀਏ, ਸ਼ਕਰਗੜ ਤਿਹਸੀਲ ਦਾ ਿਪਡ ‘ਬੜਾ ਿਪਡ
ੰ
ੰ
ੋ
ੱ
ੰ
ਪ ਦਾ ਹੈ। ਪਜਾਬੀ ਸਾਿਹਤ ਿਵਚ ਾਇਦ ਅਿਜਹੀ ਇਹ ਲਹਟੀਆਂ’ ਸੀ, ਿਜਥੇ ਇਕ ਸਦੀ ਪਿਹਲ ਿਬ ਜ ਲਾਲ
ੱ
ੇ
ਪਿਹਲੀ ਪੁਸਤਕ ਹੈ ਿਜਸ ਿਵਚ ਲਖਕ ਨ ਿ ਵ ਨਾਲ ਾਸਤਰੀ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਤੇ ਕੋਈ ਅਧੀ ਸਦੀ ਬਾਅਦ ਿ ਵ
ੱ
ੂ
ਗੁਜ਼ਾਰੇ ਪਲ /ਿਦਨ ਦਾ ਸਚੋ-ਸਚ ਿਬਆਨ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਕੁਮਾਰ। ਇਸ ਨ ਮੌਕਾ ਮੇਲ ਿਕਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਕ
ੰ
ੱ
ਹੈ। ਇਸੇ ਪੁਸਤਕ ਿਵਚ ਅਿਧਆਇ ‘ਨਾਰੀ ਸਮਾਜ ਤੇ ਿ ਵ ਮੌਕਾ ਮੇਲ ਹੋਰ ਵੀ ਹੈ ਿਕ ਇਸ ਸਦੀ ਿਵਚ ਪੂਰਨ-ਲੂਣਾ
ਕੁਮਾਰ ਬਟਾਲਵੀ’ ਹੈ ਿਜਸ ਿਵਚ ਡਾ. ਕਾਹਲ ਨ ‘ਵੇਖੇ ਬਾਰੇ ਸਭ ਤ ਪਿਹਲ ਾਸਤਰੀ ਨ ਿਲਿਖਆ ਸੀ ਤੇ ਹੁਣ
ਸੁਣੇ’ ਦੇ ਆਧਾਰ ’ਤੇ ਿਵਚਾਰ ਕਰਨ ਦਾ ਚਾਰਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਸਾਡੇ ਵੇਿਲਆਂ ਿਵਚ ਿ ਵ ਨ। ਿ ਵ ਮੁੜ ਫੋਕਸ ਿਵਚ ਆ
ਦਰਅਸਲ ਿ ਵ ਕੁਮਾਰ ਨ ਕੁੜੀਆਂ ਦੇ ਸਦਰਭ ਿਵਚ ਿਗਆ ਹੈ। ਮੈਨ ਪਤਾ ਸੀ ਉਹ ਬਹੁਤੀ ਦੇਰ ਆਊਟ ਆਫ਼
ੰ
ੂ
ੂ
ੰ
ੰ
ਿਨਿਦਆ ਿਗਆ ਹੈ। ਉਸ ਦੀ ਬਹੁਤੀ ਬਦਨਾਮੀ ਕੁੜੀਆਂ ਫੋਕਸ ਨਹ ਰਿਹ ਸਕਦਾ ਜ ਿਫਰ ਬਹੁਤੀ ਦੇਰ ਉਹਨ ੂ
ੰ
ੰ
ੱ
ੰ
ੂ
ੈ
ਨਾਲ ਸਬਧ ਜ ਕੁੜੀਆਂ ਪ ਤੀ ਉਸ ਦੇ ਿਵਚਾਰ ਨ ਲ ਕੇ ਫੋਕਸ ਤ ਬਾਹਰ ਰਿਖਆ ਹੀ ਨਹ ਜਾ ਸਕਦਾ’।
ੰ
ੰ
ੱ
ਕੀਤੀ ਜ ਦੀ ਰਹੀ ਹੈ। ਹਦ ਤ ਉਦ ਹੋ ਗਈ ਜਦ ਜਾਤੀ 1961 ਿਵਚ ਿਲਖੇ ਇਦਰਾ ਗ ਧੀ ਨ ਸਮਰਿਪਤ
ੂ
ੰ
ੰ
ੰ
ੰ
ੂ
ੂ
ੰ
ੇ
ਹਮਲ ਵਧ ਜਾਣ ਕਰਕੇ ਿ ਵ ਨ ‘ਮੇਰੇ ਿਨਦਕ’ ਲਖ ਕਾਿਵ-ਨਾਟ ‘ ਲੂਣਾ’ ਨ ਸਾਲ 1967 ਦਾ ਸਾਿਹਤ
ੇ
ੱ
ਿਲਖਣਾ ਿਪਆ। ਅਸਲੀਅਤ ਇਹ ਹੈ ਿਕ ਿ ਵ ਨ ਨਾਰੀ ਅਕੈਡਮੀ ਐਵਾਰਡ ਿਮਲ ਿਗਆ। ਉਦ ਿ ਵ ਕੇਵਲ 30
ੰ
ੱ
ਸਮਾਜ ਦੇ ਦੁਖ /ਦਰਦ ਨ ਆਪਣੇ ਨਜ਼ਰੀਏ ਤ ਜ਼ਬਾਨ ਸਾਲ ਦਾ ਸੀ। ਿ ਵ ਨ ਭੂਿਮਕਾ (ਮੇਰੇ ਪਾਤਰ ਮੇਰੀ ਕਥਾ)
ੁ
ੂ
ੂ
ਦੇਣ ਦਾ ਉਪਰਾਲਾ ਕੀਤਾ। ਭਾਵ ਿਕਸੇ ਸਮ ਉਸ ਨ ‘ਸ਼ੀਸ਼ੋ’ ਿਵਚ ਇਸ ਰਚਨਾ ਨ ਮਹ ਕਾਿਵ ਿਕਹਾ ਹੈ ਪਰਤੂ ਇਹ
ੰ
ੰ
ੰ
ਨ ਦੀ ਕਿਵਤਾ ਰਚ ਕੇ ਨਾਰੀ ਵਰਗ ਦੇ ਦੁਖ ਦੀ ਚਰਚਾ ਰਚਨਾ ਕਾਿਵ-ਨਾਟ ਕਾਿਵ-ਰੂਪ ਦੇ ਸਗਠਨ ਦੇ ਵਧ ਨੜੇ
ੱ
ੱ
ੰ
ਕੀਤੀ ਸੀ ਅਤੇ ਿਲਿਖਆ ਸੀ ਿਕ ਉਸ ਘਰ ਕਦੀ ਨਾ ਜਮੇ ਹੈ। ਸਾਰਾ ਕਾਿਵ-ਨਾਟ ਸਵਾਦ ਿਵਚ ਚਲਦਾ ਹੈ, ਕਈ ਜਗ ਾ
ੰ
ੰ
ਸ਼ੀਸ਼ੋ/ਿਜਸ ਘਰ ਹੋਣ ਨਾ ਦਾਣੇ’ ਪਰਤੂ ਿ ਵ ਕੁਮਾਰ ਸਵਾਦ ਬਹੁਤ ਲਮੇ ਵੀ ਹੋ ਗਏ ਹਨ। ਇਸ ਕਾਿਵ-ਨਾਟ ਦੀ
ੰ
ੰ
ੰ
ਬਟਾਲਵੀ ਹੀ ਉਹ ਾਇਰ ਹੈ ਿਜਸ ਨ ਕਾਿਵ-ਨਾਟ ‘ਲੂਣਾ’ ਭੂਿਮਕਾ ਅਿਧਐਨ ਯੋਗ ਹੈ ਿਜਸ ਿਵਚ ਿ ਵ ਪਰਪਰਾ ਨਾਲ
ਦੀ ਰਚਨਾ ਕਰਕੇ ਸਮਾਜ ਿਵਚ ਬੇਜ਼ਬਾਨ ਗਊ ਕਹੀ ਹਟ ਕੇ ਕੀਤੀਆਂ ਤਬਦੀਲੀਆਂ/ਵਾਿਧਆਂ ਦਾ ਿਜ਼ਕਰ
ਜ ਦੀ ਨਾਰੀ ਦੀ ਵੇਦਨਾ ਨ ਜ਼ਬਾਨ ਿਦਤੀ। ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਅਨਸਾਰ ਪੂਰਨ ਦਾ ਿਕਸਾ ਹੋਰ ਪਜਾਬੀ
ੰ
ੂ
ੱ
ੰ
ੁ
ੱ
ੱ
ਇਕ ਹੋਰ ਪੁਸਤਕ ‘ਉਦਾਸ ਸੂਰਜ ਿ ਵ ਿਕਿਸਆਂ ਨਾਲ ਵਧ ਲਕਿਪ ਯ ( ਾਇਦ) ਹੈ। ਇਸ ਦੀ
ੋ
ੱ
ਮਈ - 2022 05
